Nabycie praw autorskich przez pracodawcę na podstawie art. 12 ustawy z dnia 4 lutego 1994r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych.
Ogólną regulację dotyczącą utworów pracowniczych (tzn. takich, które zostają stworzone przez pracownika w ramach wykonywania obowiązków wynikających ze stosunku pracy) zawierają przepisy art. 12 i 13 ustawy z dnia 4 lutego 1994r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych. Zgodnie z art. 12 ust. 1 „jeżeli ustawa lub umowa o pracę nie stanowią inaczej, pracodawca, którego pracownik stworzył utwór w wyniku wykonywania obowiązków ze stosunku pracy, nabywa z chwilą przyjęcia utworu autorskie prawa majątkowe, w granicach wynikających z celu umowy o pracę i zgodnego zamiaru stron”. Regulacja ta nie dotyczy jednak przypadków odnoszących się do pracowniczych utworów naukowych oraz programów komputerowych, gdyż te kwestie ustawa reguluje w sposób odmienny. W przypadku programów komputerowych, jeżeli umowa nie stanowi inaczej, to prawa majątkowe do programu komputerowego stworzonego przez pracownika w wyniku wykonywania obowiązków ze stosunku pracy przysługują pracodawcy. Reżim praw autorskich do programów komputerowych został zharmonizowany prawem europejskim. W całej Unii wszystkie prawa majątkowe do programów komputerowych są bądź automatycznie przenoszone na pracodawcę, lub też od razu powstają na jego rzecz (o ile umowa o pracę nie zawiera odmiennych postanowień), przy czym dotyczy to programów stworzonych w wykonaniu zwykłych zadań pracownika lub w wykonaniu instrukcji pracodawcy.
Celem regulacji zawartej w art. 12 ustawy jest określenie prawnych konsekwencji umowy o pracę w zakresie uzyskiwanych przez pracodawcę praw do utworu stworzonego przez pracownika. Przepis ten stanowi wyraz pewnego kompromisu z regulacjami zawartymi w prawie pracy, w myśl których pracownik świadczy pracę na rzecz pracodawcy oraz rozwiązaniami prawa autorskiego, które stanowi, że podmiotem pierwotnie uprawnionym do utworu jest jego twórca.
Należy zauważyć, że art. 12 nie ustanawia wyjątku od reguły jaką przewiduje art. 8, zgodnie z którą prawo autorskie przysługuje twórcy, gdyż ust. 1 tego artykuły zaznacz wyraźnie „o ile ustawa nie stanowi inaczej”. Jednakże nabycie praw przez pracodawcę należy kwalifikować jako pochodne. Elementem konstytuującym nabycie praw jest „przejęcie utworu”, gdyż z tą właśnie chwilą pracodawca nabywa prawa do utworu, z nią ustawodawca wiąże skutek w postaci przejścia określonych praw na pracodawcę. Jednakże, jeżeli pracodawca, w okresie dwóch lat od daty przyjęcia utworu (chyba, że strony określą inny termin na przystąpienie do rozpowszechniania utworu), nie przystąpi do rozpowszechniania utworu przeznaczonego w umowie o pracę do rozpowszechnienia, twórca może wyznaczyć pracodawcy na piśmie odpowiedni termin na rozpowszechnienie utworu z tym skutkiem, że po jego bezskutecznym upływie prawa uzyskane przez pracodawcę wraz z własnością przedmiotu, na którym utwór utrwalono, powracają do twórcy (chyba że umowa stanowi inaczej).
Pracodawca jako podmiot pierwotnie uprawniony z tytułu majątkowych praw autorskich do programu komputerowego.
W przypadku pracowniczych utworów naukowych jeżeli w umowie o pracę nie postanowiono inaczej, instytucji naukowej przysługuje pierwszeństwo opublikowania utworu naukowego pracownika, który stworzył ten utwór w wyniku wykonywania obowiązków ze stosunku pracy, a twórcy przysługuje prawo do wynagrodzenia. Pierwszeństwo opublikowania wygasa, jeżeli w ciągu sześciu miesięcy od dostarczenia utworu nie zawarto z twórcą umowy o wydanie utworu albo jeżeli w okresie dwóch lat od daty jego przyjęcia utwór nie został opublikowany (art. 14). Publikacja, w myśl art. 6 ust. 1 pkt 1ustawy, polega na zwielokrotnianiu utworu i publicznym udostępnieniu egzemplarzy. Pojęcia „utworu naukowego” przepisy prawa autorskiego jednak nie definiują. Zauważyć jednak należy, że kategoria taka jest wymieniana wśród utworów wyrażonych słowem (art. 1 ust. 2 pkt 1). Piśmiennictwo uznaje za utwory naukowe takie, które „stanowią rezultat naukowego procesu poznawczego, i które są jednocześnie, w swej podstawowej funkcji komunikacyjnej zorientowane na przedstawienie obiektywnie istniejącej rzeczywistości”. Również pojęcie „instytucji naukowej”, która stanowi tutaj podmiot uprawniony, nie zostało zdefiniowane ani w prawie autorskim, ani też w innych aktach normatywnych. Wątpliwości nie budzi zakwalifikowanie jako takich podmiotów szkół wyższych, jednostek badawczo-rozwojowych, czy też placówek Państwowej Akademii Nauk. Warto zaznaczyć, że uprawnienie w zakresie pierwszej publikacji utworu naukowego przyznane instytucji naukowej, jest uprawnieniem o charakterze bezwzględnym, tzn. skutkuje wobec każdego, kto wkracza w jego zakres, a zatem jest skuteczne także w stosunku do samego jego twórcy, który będzie publikował utwór z naruszeniem prawa przysługującego instytucji naukowej, która go zatrudnia.
