Zasady umowy zlecenia są uregulowane w kodeksie cywilnym. Przez umowę zlecenia przyjmujący zlecenie zobowiązuje się do dokonania określonej czynności prawnej dla dającego zlecenie.
Strony umowy zlecenia
Stronami umowy zlecenia są:
- przyjmujący zlecenie, potocznie zwany jest zleceniobiorcą
- dający zlecenie, jest potocznie zwany zleceniodawcą
Umowa zlecenia a ubezpieczenia
Umowa zlecenia jest podstawą do odprowadzania składek przez zleceniodawcę. Ustawa o systemie ubezpieczeń społecznych gwarantuje, że obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym podlegają osoby fizyczne, które wykonują pracę na podstawie umowy agencyjnej lub umowy zlecenia albo innej umowy o świadczenie usług, do której zgodnie z Kodeksem cywilnym stosuje się przepisy dotyczące zlecenia. Osoby te nie podlegają obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym, jeżeli są uczniami szkół ponadpodstawowych lub studentami do ukończenia 26 lat.
Ustawa ta określa też, że obowiązkowo ubezpieczeniu wypadkowemu podlegają osoby podlegające ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym.
Z kolei ustawa o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych, gwarantuje zleceniobiorcom ubezpieczenie zdrowotne. Mówi o tym art. 66 tej ustawy. Reguluje on to, że obowiązkowi ubezpieczenia zdrowotnego podlegają osoby wykonujące pracę na podstawie umowy agencyjnej lub umowy zlecenia albo innej umowy o świadczenie usług, do której stosuje się przepisy Kodeksu cywilnego dotyczące zlecenia.
Umowa zlecenia a wynagrodzenie
Kodeks cywilny określa, że jeżeli ani z umowy ani z okoliczności nie wynika, że przyjmujący zlecenie zobowiązał się wykonać je bez wynagrodzenia, to za wykonanie zlecenia należy się wynagrodzenie.
W razie odpłatnego zlecenia, wynagrodzenie należy się przyjmującemu dopiero po wykonaniu zlecenia, chyba że obie strony inaczej umówią się w umowie. Jest to przepis dyspozytywny, co oznacza, iż strony w umowie mogą w odmienny sposób określić termin wypłaty wynagrodzenia.
Umowa zlecenia może być zawarta bez wynagrodzenia.
Umowa zlecenia jako umowa starannego działania
W przeciwieństwie do umowy o dzieło w umowie zlecenia nie jest konieczne osiągnięcie określonego rezultatu, wcześniej ustalonego efektu końcowego np. wykonanie przez artystę zamówionej rzeźby. Umowa zlecenia charakteryzuje się wykonywaniem czynności z należytą starannością. Zatem umowa zlecenia należy do kategorii umów starannego działania. Oznacza to, że przyjmujący zlecenie powinien wykonywać wszelkie czynności składające się na zlecenie z należytą starannością, bez względu na końcowe efekty swojego działania.
Umowa zlecenia a osoby trzecie
Należy również zaznaczyć, że zleceniobiorca może powierzyć wykonanie zlecenia osobie trzeciej tylko wtedy, gdy to wynika z umowy lub ze zwyczaju albo gdy jest do tego zmuszony przez okoliczności. W takiej sytuacji, ma obowiązek niezwłocznie zawiadomić zleceniodawcę o osobie i o miejscu zamieszkania swego zastępcy i w razie zawiadomienia odpowiedzialny jest tylko za brak należytej staranności w wyborze zastępcy.
Z kolei zastępca jest odpowiedzialny za wykonanie zlecenia także względem zleceniodawcy. Kodeks cywilny określa, że jeżeli zleceniobiorca ponosi odpowiedzialność za czynności swego zastępcy jak za swoje własne czynności, to ich odpowiedzialność jest solidarna.
Kodeks cywilny określa również, że jeśli zleceniobiorca powierzył wykonanie zlecenia innej osobie nie będąc do tego uprawniony, a rzecz należąca do zleceniodawcy uległa przy wykonywaniu zlecenia utracie lub uszkodzeniu, to wtedy zleceniobiorca jest odpowiedzialny także za utratę lub uszkodzenie przypadkowe, chyba że jedno lub drugie nastąpiłoby również wtedy, gdyby sam zlecenie wykonywał.
Co powinien zleceniodawca i zleceniobiorca
Dodatkowo trzeba zaznaczyć, że zleceniobiorca powinien udzielać zleceniodawcy potrzebnych wiadomości o przebiegu sprawy, a po wykonaniu zlecenia lub po wcześniejszym rozwiązaniu umowy złożyć mu sprawozdanie. Kodeksy cywilny stanowi, że powinien mu wydać wszystko, co przy wykonaniu zlecenia dla niego uzyskał, chociażby w imieniu własnym.
Zleceniobiorcy nie wolno używać we własnym interesie rzeczy i pieniędzy zleceniodawcy. Od sum pieniężnych zatrzymanych ponad potrzebę wynikającą z wykonywania zlecenia, powinien on płacić zleceniodawcy odsetki ustawowe.
Zleceniodawca z kolei powinien zwrócić zleceniobiorcy wydatki, które ten poniósł żeby należycie wykonać zlecenie (wraz z odsetkami ustawowymi). Powinien też zwolnić zleceniobiorcę od zobowiązań, które zleceniodawca zaciągnął w imieniu własnym w tym celu.
Jeżeli wykonanie zlecenia wymaga wydatków, zleceniodawca powinien na żądanie zleceniobiorcy udzielić mu odpowiedniej zaliczki.
Wypowiedzenie umowy zlecenia
Zleceniodawca może wypowiedzieć zlecenie w każdym czasie. Powinien jednak zwrócić zleceniobiorcy wydatki, które ten poniósł aby należycie wykonać zlecenie. W razie odpłatnego zlecenia, zleceniodawca ma obowiązek wypłacić zleceniobiorcy część wynagrodzenia odpowiadającą jego dotychczasowym czynnościom, a jeżeli wypowiedzenie nastąpiło bez ważnego powodu, powinien także naprawić szkodę.
Zleceniobiorca może wypowiedzieć zlecenie w każdym czasie. Jednak gdy zlecenie jest odpłatne, a wypowiedzenie nastąpiło bez ważnego powodu, zleceniobiorca jest odpowiedzialny za szkodę.
Nie można zrzec się z góry uprawnienia do wypowiedzenia zlecenia z ważnych powodów.
Wygaśnięcie umowy zlecenia
Kodeks cywilny stanowi, że w braku odmiennej umowy zlecenie nie wygasa ani wskutek śmierci zleceniodawcy, ani wskutek utraty przez niego zdolności do czynności prawnych. Jeżeli jednak, zgodnie z umową zlecenie wygasło, to zleceniobiorca powinien (gdyby z przerwania powierzonych mu czynności mogła wyniknąć szkoda) prowadzić te czynności nadal, dopóki spadkobierca albo przedstawiciel ustawowy zleceniodawcy nie będzie mógł zarządzić inaczej. W braku odmiennej umowy zlecenie wygasa wskutek śmierci zleceniobiorcy albo wskutek utraty przez niego pełnej zdolności do czynności prawnych.
Jeżeli zlecenie wygasło, uważa się je mimo to, za istniejące na korzyść zleceniobiorcy aż do chwili, kiedy dowiedział się o wygaśnięciu zlecenia.
Warto też zaznaczyć, że do umów o świadczenie usług, które nie są uregulowane innymi przepisami, stosuje się odpowiednio przepisy o zleceniu.
Należ również pamiętać, że z upływem 2 lat przedawniają się:
- roszczenia o wynagrodzenie za spełnione czynności i o zwrot poniesionych wydatków przysługujące osobom, które stale lub w zakresie działalności przedsiębiorstwa trudnią się czynnościami danego rodzaju; to samo dotyczy roszczeń z tytułu zaliczek udzielonych tym osobom
- roszczenia z tytułu utrzymania, pielęgnowania, wychowania lub nauki, jeżeli przysługują osobom trudniącym się zawodowo takimi czynnościami albo osobom utrzymującym zakłady na ten cel przeznaczone
