Zarząd rzeczą wspólną w przypadku współwłasności w częściach ułamkowych

Zarząd rzeczą wspólną w przypadku współwłasności w częściach ułamkowych

Współwłasność ułamkowa polega na tym, że udział każdego współwłaściciela we wspólnym prawie jest określony kwotowo ułamkiem, który określa zakres uprawnień współwłaściciela w stosunkach zewnętrznych i wewnętrznych wobec innych współwłaścicieli. Udział ten jest idealnym (myślowym) nośnikiem uprawnień współwłaściciela do wspólnej rzeczy. Według art. 197 k.c. obowiązuje domniemanie prawne, że udziały współwłaścicieli są równe. Jednakże przepisy, które regulują omawianą materię inaczej są przepisami iuris cogentis i stanowią normy szczególne w stosunku do przepisów kodeksu cywilnego.

Zgodnie z art. 198 k.c. współwłaściciel może rozporządzać swoim udziałem bez zgody pozostałych współwłaścicieli. Należy zwrócić uwagę, że jest to rozporządzenie prawem zbywalnym, w związku z czym nie może być wyłączone ani ograniczone (art. 57 § 1 w zw. Z art. 58 § 1 k.c.), natomiast dopuszczalne jest zobowiązanie, że współwłaściciel nie dokona ściśle oznaczonych rozporządzeń udziałem (art. 57 § 2 k.c.). Zbycie udziału stanowi przeniesienie własności w części przysługującej współwłaścicielowi i traktowane jest tak, jak gdyby przedmiotem zbycia była własność całej rzeczy. W związku z tym mają zastosowanie przepisy rozdziału 1 działu III tytuł I księgi drugiej kodeksu cywilnego dotyczące przeniesienia własności.

O wiele bardziej skomplikowaną kwestią od rozporządzania udziałem jest zarząd rzeczą wspólną. Głównym problemem jest pogodzenie niejednokrotnie sprzecznych interesów kilku osób. Trzeba przy tym zadbać, aby pogodzenie to z jednej strony w sposób maksymalny uwzględniało wolę samych zainteresowanych, z drugiej zaś, aby pewna ich część nie naruszała słusznych interesów pozostałych. Zarząd rzeczą wspólną to podejmowanie wszelkich decyzji i dokonywanie wszelkiego rodzaju czynności dotyczących przedmiotu wspólnego prawa majątkowego, dotyczące zarówno toku normalnej eksploatacji danego przedmiotu (np. sprzedaż płodów), jak i sytuacji nietypowych (np. sprzedaż wspólnej rzeczy).

Ustawa przewiduje trzy sposoby wykonywania zarządu: ustawowy, umowny i sądowy. Zarząd ustawowy jest zazwyczaj stosowany w najbardziej typowych sytuacjach zarządu wspólną rzeczą. Według tego modelu, współwłaściciele są zobowiązani do współdziałania w zarządzie rzeczą wspólną. Zarząd obejmuje czynności zwykłego zarządu oraz czynności przekraczające zwykły zarząd. Ustawodawca w odniesieniu do czynności zwykłego zarządu przyjął, że do ich dokonania potrzebna jest zgoda większości współwłaścicieli. Udzielenie zgody należy traktować jako oświadczenie woli ze wszystkimi tego skutkami prawnymi. W sytuacji, kiedy do dokonania czynności konieczna jest szczególna forma, np. aktu notarialnego, niezbędne jest, aby wyrażenie zgody przyjęło tę samą formę. W przypadku braku zgody każdy ze współwłaścicieli może żądać upoważnienia sądowego do dokonania czynności. Współwłaściciel może wystąpić do sądu tylko w konkretnym przypadku, a więc w celu uzyskania zezwolenia na dokonanie ściśle określonej czynności. Nie można skutecznie domagać się upoważnienia o charakterze ogólnym, odnoszącym się do czynności danego rodzaju. W przypadku czynności przekraczających zwykły zarząd, do ich dokonania potrzebna jest zgoda wszystkich współwłaścicieli. W braku takiej zgody współwłaściciele, których udziały wynoszą co najmniej połowę, mogą żądać rozstrzygnięcia przez sąd.

W najdalej idącym wariancie, współwłaściciele mogą przyjąć zupełnie oryginalny model własny, zrywając w zupełności ze wzorem ustawowym. Mówimy wówczas o zarządzie umownym. Rozwiązanie takie jest optymalne i korzystne, w sytuacji kiedy między współwłaścicielami brak jest konfliktów. Umowa może być zawarta w dowolnej formie. Ustawodawca pozostawił w tym względzie całkowitą dowolność. Należy jednak pamiętać, że ustalenie reguł dotyczących zarządu rzeczą wspólną należy do czynności przekraczających zwykły zarząd i konieczna jest zgoda wszystkich współwłaścicieli. Klasycznym rozwiązaniem umownym jest powierzenie zarządu oznaczonemu zarządcy z grona współwłaścicieli lub osób trzecich, z równoczesnym określeniem praw i obowiązków zarządcy.

Jak już wcześniej wspomniano w obszarze sprawowania zarządu rzeczą wspólną jest też miejsce na ustalenie zarządu sądowego. Wyróżniamy pomoc doraźną przy podejmowaniu poszczególnych, pojedynczych czynności zarządu oraz ingerencję rozstrzygającą generalnie, na przyszłość – we wszelkich sprawach – o sposobie sprawowania zarządu. Ściśle biorąc, „każdy ze współwłaścicieli może wystąpić do sądu o wyznaczenie zarządcy, jeżeli nie można uzyskać zgody współwłaścicieli w istotnych sprawach dotyczących zwykłego zarządu albo jeżeli większość współwłaścicieli narusza zasady prawidłowego zarządu lub krzywdzi mniejszość” (art. 203 k.c.).

Polecane

Najnowsze