Przejęcie długu, uwagi ogólne
Przejęcie długu stanowi umowę na mocy, której w stosunek zobowiązaniowy wstępuje osoba trzecia niebędąca pierwotnie jego stroną, na skutek zawartej umowy dłużnik zostaje zwolniony z długu. Ważnym aspektem omawianej tematyki jest fakt, ze przejęcie długu nie wpływa na treść pierwotnego stosunku zobowiązaniowego łączącego dłużnika i wierzyciela, umowa ta nie prowadzi do umorzenia zobowiązania i nie kreuje nowego. W tej kwestii wypowiadał się również Sąd Najwyższy, który stwierdził wyroku z 19 listopada 2004 r., II CK 129/04, że „model sukcesyjnego (translatywnego) przejęcia długu tym różni się od modelu nowacyjnej zmiany dłużnika, że w pierwszym z nich zmiana dłużnika nie narusza tożsamości dotychczasowego zobowiązania”. Wobec powyższych ustaleń należy stwierdzić, że instytucja przejęcia długu charakteryzuje się trzema podstawowymi elementami: po pierwsze nabycie przez przejemcę długu jako własnej powinności, po drugie zwolnienie z długu dotychczasowego dłużnika i po trzecie zachowanie tożsamości przejmowanego zobowiązania. Aby zwolnienie dotychczasowego dłużnika z długu było w pełni skuteczne i niebudzące wątpliwości, w treści umowy należy to jednoznacznie wskazać, gdyż w przypadku wątpliwości nowy dłużnik może zostać uznany współdłużnika solidarnego, co w takiej sytuacji zostanie ocenione jako kumulatywne przystąpienie do długu a nie jego przejęcie. Umowa, której przedmiotem jest przejęcie długu jest oceniana jako czynność prawna o charakterze przysparzającym w stosunku do osób trzecich, które nie są stroną tej umowy, a które udzieliły zabezpieczenia przejmowanego długu. Kodeks cywilny nie zawiera ograniczeń lub zakazów, kiedy umowa mająca za przedmiot przejęcie długu nie może być zawarta. Jednak należy uznać, że przejęcie długu nie będzie możliwe w dwóch sytuacjach, po pierwsze ze względu na właściwość zobowiązania, z którego wynika przejmowany dług, po drugie ze względu na stan majątkowy osoby która taki dług ma przejąć.
Różne sytuacje przejęcia długu
Z uwagi na fakt, że dług przejmowany jest do wysokości w jakiej istniał w chwili przejęcia, należy zastanowić się czy możliwe jest przejęcie długu przyszłego? Należy przyjąć, zgodnie również ze stanowiskiem Sądu Najwyższego, że taka możliwość istnieje, jednak z zastrzeżeniem że przejmujący przejmie dług przyszły jeżeli takowy w ogóle powstanie. Kolejną nietypową sytuacją jest przejęcie długu od jednego z dłużników solidarnych bez zgody pozostałych. Umowa taka nie wywiera skutków prawnych wobec pozostałych dłużników jeżeli pogarsza ich sytuację prawną, w innych okolicznościach taka umowa jest dopuszczalna i wywiera skutki prawne.
Skutki przejęcia długu
Najważniejszą, i podstawową konsekwencją wynikającą z konstrukcji omawianej instytucji jest następstwo w dług osoby przejmującej. Przejemca wstępuje w sytuację prawna pierwotnego dłużnika, zaś dłużnik zostaje zwolniony z długu. Oczywiście, jak już wspomniałam wcześniej wstąpienie przejemcy w sytuację prawną dłużnika nie wpływa na treść, charakter, element causa zobowiązania czy bieg przedawnienia. Kolejnym skutkiem zawartej umowy jest nabycie przez przejemcę szeregu uprawnień jakie przysługują dłużnikowi by utrzymać ciążące na nim świadczenie w należytym rozmiarze, przejemcy przysługują również uprawnienia jakie przysługują dłużnikowi w sytuacji braku współpracy ze strony wierzyciela. Jeżeli wierzyciela nie współdziała, czyli popada w zwłokę, dłużnikowi- przejemcy przysługują uprawnienia odszkodowawcze czy możliwość złożenia przedmiotu świadczenia do depozytu sądowego.
