Obowiązki notyfikacyjne spółki dominującej w kodeksie spółek handlowych

Obowiązki notyfikacyjne spółki dominującej w kodeksie spółek handlowych

Zgodnie z art. 4 § 1 pkt 4 k.s.h. spółka jest spółką dominującą, gdy spełnia jeden z poniższych warunków:

  • dysponuje bezpośrednio lub pośrednio większością głosów na zgromadzeniu wspólników albo na walnym zgromadzeniu, także jako zastawnik albo użytkownik, bądź w zarządzie innej spółki kapitałowej (spółki zależnej), także na podstawie porozumień z innymi osobami, lub
  • jest uprawniona do powoływania lub odwoływania większości członków zarządu innej spółki kapitałowej (spółki zależnej) albo spółdzielni (spółdzielni zależnej), także na podstawie porozumień z innymi osobami, lub
  • jest uprawniona do powoływania lub odwoływania większości członków rady nadzorczej innej spółki kapitałowej (spółki zależnej) albo spółdzielni (spółdzielni zależnej), także na podstawie porozumień z innymi osobami, lub
  • członkowie jej zarządu stanowią więcej niż połowę członków zarządu innej spółki kapitałowej (spółki zależnej) albo spółdzielni (spółdzielni zależnej), lub
  • dysponuje bezpośrednio lub pośrednio większością głosów w spółce osobowej zależnej albo na walnym zgromadzeniu spółdzielni zależnej, także na podstawie porozumień z innymi osobami, lub
  • wywiera decydujący wpływ na działalność spółki kapitałowej zależnej albo spółdzielni zależnej.

Ponadto, jeżeli w przypadku opisanym w podpunkcie a) obie spółki dysponują wzajemnie większością głosów decydującym dla ustalenia stosunku dominacji będzie procentowy udział głosów na zgromadzeniu wspólników albo walnym zgromadzeniu drugiej spółki (spółki zależnej). Jeżeli jest on równy, należy dodatkowo uwzględniać pozostałe kryteria. Ostatecznie, jeżeli na tej podstawie nie będzie możliwe ustalenie stosunku dominacji i zależności obie spółki uważa się za wzajemnie dominujące i zależne. Jest to przypadek tzw. dominacji krzyżowej.

Poza definicją przewidzianą w kodeksie spółek handlowych również pewne ustawy szczególne definiują pojęcie spółki dominującej (np. ustawa z dnia 16 lutego 2007 roku o ochronie konkurencji i konsumentów). Definicje te mają jednak zastosowanie tylko na potrzeby tych ustaw. Oznacza to, że obowiązki przewidziane w kodeksie spółek handlowych dla spółek dominujących nie odnoszą się do spółek spełniających rygory tylko definicji ustaw szczególnych i odwrotnie – spółka dominująca w rozumieniu kodeksowym nie musi być spółką dominującą w rozumieniu innych ustaw, choć oczywiście taka sytuacja nie jest wykluczona.

Do podstawowych obowiązków spółki dominującej należą obowiązek notyfikacji i ogłaszania o powstaniu lub ustaniu stosunku dominacji, udzielania na żądanie informacji w dotyczącej istnienia lub nieistnienia stosunku dominacji i zależności oraz obowiązek rejestracji umów o podporządkowanie. Zasady te nie mają charakteru bezwzględnego, np. zarząd spółki powinien odmówić udzielenia informacji, gdy jej udzielenie mogłoby wyrządzić szkodę spółce zależnej. Również rejestracja umowy dotyczy tylko niektórych jej postanowień.

Obowiązek notyfikacyjny

Obowiązek notyfikacyjny uregulowany został w art. 6 k.s.h. Zawiadomienie spółki zależnej przez spółkę dominującą powinno nastąpić w terminie dwóch tygodni od dnia powstania tego stosunku, pod rygorem zawieszenia wykonywania prawa głosu z akcji albo udziałów spółki dominującej reprezentujących więcej niż 33% kapitału zakładowego spółki zależnej (co w konsekwencji może prowadzić do nieważności podejmowanych uchwał). Uznaje się, że wspomniana sankcja ustaje z chwilą, kiedy spółka zależna dowie się o stosunku dominacji. Zawiadomienie nie wymaga szczególnej formy, ale w celu zachowania pewności i bezpieczeństwa obrotu powinno mieć formę pisemną. Do zawiadomienia można stosować odpowiednio przepisy o oświadczeniach woli. Oznacza to między innymi, że zawiadomienie uważa się za złożone w chwili, w której dotarło ono do spółki zależnej w taki sposób, że mogła zapoznać się z jego treścią (np. art. 61 k.c.).

Wątpliwości może rodzić ustalenie chwili, w której powstaje powyższy obowiązek. Literalnie aktualizuje się on z chwilą powstania stosunku dominacji, ale biorąc pod uwagę ratio legis art. 6 k.s.h. można powiedzieć, że chodzi o moment, w którym spółka zobowiązana do udzielenia informacji dowiedziała się o istnieniu dominacji. Niemniej, to na niej spoczywa ciężar dowodu tego faktu. Problem ten nabiera istotnego znaczenia w sytuacji, kiedy spółki nie wiedziały o istniejącym stosunku dominacji, do czego może dojść na przykład w związku z wynajmowaniem kadry zarządzającej.

Udzielanie informacji o istnieniu stosunku dominacji

Ściśle związany z obowiązkiem notyfikacyjnym jest obowiązek udzielania informacji dotyczącej istnienia stosunku dominacji oraz liczby posiadanych głosów, udziałów lub akcji (art. 6 § 4 k.s.h.). Krąg podmiotów legitymowanych do żądania udzielenia informacji jest szeroki i obejmuje akcjonariuszy, wspólników, członków zarządu albo rady nadzorczej spółki kapitałowej. Żądania te można kierować tylko do spółek mających status wspólnika lub akcjonariusza w spółce, której wspólnik lub członek organu występuje z żądaniem.

Zarówno żądanie udzielenia informacji jak i odpowiedzi powinny być złożone na piśmie dla celów dowodowych. Odpowiedzi należy udzielić co do zasady w terminie 10 dni od otrzymania żądania.

Rejestracja umów koncernowych

Kolejny obowiązek o charakterze notyfikacyjnym dotyczy tych spółek, które pozostając w stosunku dominacji i zależności zawarły umowy dotyczące zarządzania lub przekazywania zysków przez spółkę zależną (to podstawowe typy umów koncernowych). W tych przypadkach ujawnieniu w aktach rejestrowych spółki podlegają następujące postanowienia (nie całe umowy):

  • wyłączające odpowiedzialność spółki dominującej
  • określające zakres odpowiedzialności spółki dominującej za szkodę wyrządzoną spółce zależnej z tytułu niewykonania lub nienależytego wykonania umowy oraz zakres odpowiedzialności spółki dominującej za zobowiązania spółki zależnej wobec jej wierzycieli.

Ujawnieniu podlega także fakt, że umowa w ogóle nie reguluje kwestii odpowiedzialności spółki dominującej.

Zgłoszenia do akt rejestrowych spółki dokonuje zarząd spółki dominującej lub spółki zależnej albo wspólnik prowadzący sprawy spółki dominującej lub spółki zależnej w terminie trzech tygodni od dnia zawarcia umowy. Sankcją za niedopełnienie tego obowiązku jest nieważność postanowień ograniczających lub wyłączających odpowiedzialność spółki dominującej wobec spółki zależnej lub jej wierzycieli. Ciekawe jest to, że o ile umowa nie zawiera postanowień dotyczących odpowiedzialności i ten fakt nie zostanie zarejestrowany, to sankcją będzie nieważność nieistniejących postanowień. Z drugiej strony niezarejestrowanie postanowień wyłączających odpowiedzialność powodujące ich nieważność również ma specyficzny charakter, ponieważ ustawodawca nie reguluje w żadnym przepisie odpowiedzialności spółki dominującej za zobowiązania spółki zależnej, a więc de facto nie ma sensu wyłączać nieistniejącej odpowiedzialności w drodze umowy.

Polecane

Najnowsze