Wypowiedzenie udziału przez wspólnika
Na wstępie należy podać, że uprawnienie do wypowiedzenia udziału przez wspólnika nie wymaga uzasadnienia swojej decyzji (z zastrzeżeniem art. 5 KC). Z uwagi na dominację formy pisemnej przy zawieraniu umowy spółki cywilnej i bezpieczeństwo obrotu gospodarczego, wypowiedzenie udziału powinno być stwierdzone pismem dla celów dowodowych. W innym wypadku, forma ta nie jest wymagana. Oświadczenie o wypowiedzeniu jest jednostronną czynnością prawną i powinno zostać skierowane do wszystkich pozostałych wspólników.
W świetle art. 869 § 1 KC wspólnik może wypowiedzieć udział na 3 miesiące naprzód na koniec roku obrachunkowego, ale tylko w razie zawarcia umowy spółki. Z uwagi na względnie wiążący charakter tej normy, wspólnicy mogą w umowie spółki nieco inaczej określić termin wypowiedzenia. Jednakże niemożliwym jest wypowiedzenie udziału z zachowaniem terminu wypowiedzenia w przypadku, gdy umowa spółki została zawarta na czas oznaczony.
Art. 869 § 2 KC przewiduje z kolei wypowiedzenie udziału w spółce cywilnej bez zachowania terminów wypowiedzenia, nawet w momencie, gdy spółka zawarta jest na czas oznaczony. Aczkolwiek muszą w takiej sytuacji zaistnieć ważne powody, umożliwiające skorzystanie z tego uprawnienia. Z racji, że ustawodawca nie określił expressis verbis jakie okoliczności wchodzą w zakres ważnych powodów, należy wnioskować, że ważne powody ocenia się według konkretnego stanu faktycznego i zaistniałych okoliczności. Ponadto w odróżnieniu od przepisu poprzedniego, art. 869 § 2 KC ma charakter bezwzględni obowiązujący, a zatem wspólnicy nie mogą w umowie spółki wyłączyć tego uprawnienia.
Wypowiedzenie udziału przez wierzyciela wspólnika
Osobą, która oprócz wspólnika może wypowiedzieć jego udział jest wierzyciel osobisty tego wspólnika. Jak stanowi art. 870 KC, przesłanką tego uprawnienia jest zajęcie praw przysługujących wspólnikowi na wypadek wystąpienia ze spółki lub jej rozwiązania, jak również bezskuteczna egzekucja z ruchomości wspólnika, która została przeprowadzona w ciągu ostatnich sześciu miesięcy. Wierzyciel wspólnika składa oświadczenie w takiej samej formie i do tych samych adresatów, jak wspólnik na podstawie art. 869 § 1 KC. Nie obowiązuje go z kolei czas, na jaki spółka została zawiązana.
Skutki majątkowe
Przede wszystkim wypowiedzenie udziału przez wspólnika powoduje, że wspólnik przestaje być podmiotem stosunku prawnego wspólności łącznej, obejmującej wspólny majątek wspólników.
W świetle art. 871 § 1 KC wspólnik, który występuje ze spółki nabywa roszczenie o dokonanie rozliczenia jego wkładu. Ustawodawca jasno określił, że wspólnikowi zwraca się w naturze rzeczy, które wniósł do spółki do używania. Należy przy tym dodać, że rzeczy zwracane są w takim stanie w jakim znajdują się w chwili zwrotu, a więc bez względu na zmianę wartości rzeczy. Ponadto wspólnikowi zwraca się równowartość innych wkładów, która została oznaczona w umowie spółki. Przez inne wkłady należy rozumieć wartość rzeczy wniesionych na własność, tudzież wartość wkładów pieniężnych. Gdyby jednak w umowie nie oznaczono wartości tych wkładów, należy zwrócić wartość taką, jaką wkład miał w chwili jego wniesienia. Zgodnie z art. 871 § 1 zd. 2 KC nie podlegają zwrotowi wykłady polegające na świadczeniu pracy albo na używaniu przez spółkę rzeczy należących do wspólnika. Co istotne, wspólnik występujący ze spółki jest zobowiązany do pokrycia strat, o ile nie został zwolniony od udziału w stratach przez umowę spółki.
Natomiast przepis art. 871 § 2 KC stanowi, że wspólnikowi wypłaca się wartość wspólnego majątku pozostałego po odliczeniu wartości wkładów wszystkich pozostałych wspólników w takiej części i w takim stosunku, w jakim wspólnik uczestniczył w zyskach spółki. Jednakże wspólnik nie ma roszczeń do udziału w zyskach, ani nie uczestniczy w stratach ze spraw, w odniesieniu do spraw niezakończonych w chwili jego wystąpienia ze spółki.
