Szczegółowa regulacja dotycząca opłat sądowych znajduje się w ustawie o kosztach sądowych w sprawach cywilnych. Pisma, które podlegają opłacie zostały wymienione w art. 3 ustawy. Są to m.in.: pozew, apelacja, zażalenie, skarga kasacyjna, sprzeciw od wyroku zaocznego, zarzuty od nakazu zapłaty, niektóre wnioski i skargi. Zawsze przed wniesieniem pisma trzeba sprawdzić, czy podlega ono opłacie, bowiem sąd w stosunku do pisma, które nie zostało opłacone, sąd nie podejmie żadnej czynności. Opłatę należy uiścić przy wniesieniu pisma do sądu. Wyróżnia się następujące opłaty:
1. Opłata stała:
Pobierana jest w sprawach o prawa niemajątkowe oraz w niektórych sprawach o prawa majątkowe. Wynosi ona od 30 zł do 5 000zł. Jest ona niezależna od wartości przedmiotu sporu lub wartości przedmiotu zaskarżenia.
2. Opłata stosunkowa:
Pobierana jest w sprawach o prawa majątkowe i wynosi 5%( natomiast w postępowaniu grupowym – 2%) wartości przedmiotu sporu/zaskarżenia. Jednak nie może być niższa niż 30 zł i wyższa niż 100 000zł.
3. Opłata podstawowa:
Pobierana jest w sprawach, w których przepisy nie przewidują opłaty stałej, stosunkowej, tymczasowej. Wynosi 30 zł i jej uiszczenie wyłącza pobranie innej opłaty. Jednak regulacji tej nie stosuje się w postępowaniu wieczystoksięgowym i rejestrowym.
4. Opłata tymczasowa:
Pobierana jest w sprawach o prawa majątkowe, w których wartość przedmiotu sprawy nie da się ustalić w chwili jej wszczęcia. Opłatę tę określa przewodniczący.
5. Opłata ostateczna:
Opłata ta jest wyznaczana przez sąd w orzeczeniu kończącym postępowanie w pierwszej instancji.
6. Opłata kancelaryjna:
Pobierana jest w przypadku, gdy wnioskujemy o wydanie poświadczenia, zaświadczenia, odpisu dokumentu. Wynosi ona 6 zł za każdą stronę dokumentu. Pobierana jest też, kiedy składamy wniosek o wydanie kopii dokumentu, znajdującego się w aktach sprawy. Pobierana jest w kwocie 1 zł za stronę.
Zwolnienia przedmiotowe
Ustawa, o której mowa wskazuje w swej treści na zwolnienia od opłat. Są to zwolnienia przedmiotowe. Wymienia ona rodzaje wniosków, od których nie pobiera się opłat. Są to wnioski:
– o udzielenie zabezpieczenia, zgłoszonego w piśmie rozpoczynającym postępowanie
– o przyjęcie oświadczenia o uznaniu dziecka, o nadaniu dziecku nazwiska, o przysposobieniu dziecka, o odebranie osoby podlegającej władzy rodzicielskiej lub pozostającej pod opieką
– o przesłuchanie świadka testamentu ustnego, o otwarcie i ogłoszenie testamentu oraz o zwolnienie z obowiązków wykonawcy testamentu
– będący podstawą wszczęcia przez sąd postępowania z urzędu, a także od pism składanych sądowi opiekuńczemu w wykonaniu obowiązku wynikającego z ustawy albo nałożonego przez ten sąd
– o odtworzenie zaginionych lub zniszczonych akt
– o wpis w księdze wieczystej prawa własności uzyskanego na podstawie przekształcenia, o którym mowa w art. 1 ust. 1a ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o przekształceniu prawa użytkowania wieczystego w prawo własności nieruchomości (Dz. U. Nr 175, poz. 1459, z 2007 r. Nr 191, poz. 1371, z 2009 r. Nr 206, poz. 1590 oraz z 2010 r. Nr 21, poz. 109);
– o wpis do Krajowego Rejestru Sądowego organizacji społecznych oraz kościołów i związków wyznaniowych ubiegających się o status organizacji pożytku publicznego
– od pozwu o odszkodowanie, o którym mowa w art. 6 ustawy z dnia 22 listopada 2002 r. o wyrównywaniu strat majątkowych wynikających z ograniczenia w czasie stanu nadzwyczajnego wolności i praw człowieka i obywatela
Także następujące pisma są objęte zwolnieniem :
– zażalenie na postanowienie sądu, którego przedmiotem jest odmowa zwolnienia od kosztów sądowych lub cofnięcie takiego zwolnienia oraz odmowa ustanowienia adwokata lub radcy prawnego lub ich odwołanie
– zażalenia na postanowienie sądu dotyczące wysokości opłaty albo wysokości wydatków
– skargi na orzeczenie referendarza sądowego w przedmiocie zwolnienia od kosztów sądowych
– skargi na orzeczenie referendarza sądowego w przedmiocie odmowy ustanowienia adwokata lub radcy prawnego.
– od wniosku, zażalenia i apelacji nieletniego w postępowaniu w sprawach nieletnich
– od skargi na orzeczenie referendarza sądowego i zażalenia w elektronicznym postępowaniu upominawczym.
