Spółka z o. o. jest kapitałową spółką handlową uregulowaną przepisami kodeksu spółek handlowych [dalej k.s.h.] (art. 151-300 k.s.h.). Tak jak w przypadku innych spółek handlowych – do powstania spółki z o. o. konieczne jest zawarcie umowy spółki. Wraz z momentem zawarcia umowy spółki bądź oświadczenia aktu założycielskiego spółki jednoosobowej (art. 161 § 1 k.s.h.) powstaje odrębny podmiot prawa – spółka z o. o. w organizacji, która w pełni może uczestniczyć w obrocie prawnym. W świetle art. 11 § 1 k.s.h. jest to już spółka, której przysługuje zdolność prawna, zdolność do czynności prawnych oraz zdolność sądowa i procesowa. Przejście spółki z o. o. w organizacji w kolejną fazę – spółki właściwej – następuje wraz z dokonaniem wpisy w krajowym rejestrze sądowym (KRS). Od tego momentu spółka z o. o. posiada osobowość prawną.
Spółka z o. o. w organizacji nie posiada osobowości prawnej, jednak w stosunku do niej zasadę działania przez organy stosuje odpowiednio (art. 38 k.c. w zw. z art. 331 § 1 k.c.). Ten rodzaj podmiotowości spółki z o.o. charakteryzuje się odpowiedzialnością osób ją reprezentujących za jej zobowiązania. Za zobowiązania spółki kapitałowej w organizacji odpowiadają solidarnie spółka i osoby działające w jej imieniu. Ponadto solidarnie ze spółką z o.o. w organizacji i jej reprezentantami odpowiadają wspólnicy do wartości niewniesionego wkładu (art. 13 § 1 i 2 k.s.h.).
Natomiast z chwilą wpisu do rejestru spółka uzyskuje osobowość prawną i staje się spółką z o.o. w swej właściwej formie. Mamy wtedy do czynienia z zasadą kontynuacji praw i obowiązków, polegającą ba bezpośrednim wstąpieniu we wszelkie prawa i obowiązki spółki w organizacji (art. 12 zd. 2 k.s.h.).
Również przejście w stadium likwidacji oraz upadłości pozostaje bez wpływu na podmiotowość prawną spółki. Nadal mamy do czynienia z tą samą osobą prawną, jednak w obu tych przypadkach dochodzi do zmian w sposobie jej funkcjonowania.
Również wykreślenie spółki z o.o. z rejestru w razie jej przekształcenia w inną spółkę handlową nie powoduje utraty podmiotowości prawnej. Mamy wówczas do czynienia z tym samym podmiotem , ale występującym w innej formie organizacyjno-prawnej. W razie przekształcenia w spółkę akcyjną zachowuje również osobowość prawną, jest więc nadal tą samą osobą prawną.
Natomiast przekształcenie w spółkę osobową powoduje utratę osobowości prawnej z chwilą wykreślenia spółki przekształcanej z rejestru, przy zachowaniu podmiotowości prawnej wyrażonej w art. 8 k.s.h.
Spółka z o.o. przez cały czas swego istnienia – od momentu jej powstania do momentu rozwiązania, bez względu na formę ustrojową, w której obecnie występuje – jest podmiotem prawa odrębnym od tworzących ją wspólników. W każdej z tych form spółka ta charakteryzuje się więc wyodrębnieniem podmiotowym, majątkowym i organizacyjnym od tworzących spółkę wspólników.
Spośród wszystkich procesów transformacyjnych tylko przekształcenie spowoduje zawsze ustanie formy organizacyjno-prawnej spółki z o.o., która staje się spółką przekształconą z chwilą jej wpisu do rejestru (art. 552 k.s.h.). W przypadku połączenia rozwiązanie spółki z o.o. nastąpi w sytuacji, gdy jest ona spółką przejmowaną lub jedną ze spółek łączących się przez zawiązanie nowej spółki (art. 493 § 1 k.s.h.).
Z kolei podział spółki z o.o. spowoduje jej ustanie w każdym przypadku podziału przez rozbiór. Natomiast nie dochodzi do ustania spółki z o.o. w razie jej podziału przez wydzielenie (art. 530 § 2 k.s.h.).
Podmiotowość prawna tej spółki może, w różnych stadiach jej istnienia, przybierać dwie zasadnicze postaci: podmiotowość prawną przy jednoczesnym braku osobowości prawnej oraz osobowość prawną.
Bibliografia:
* Ustawa z dnia 15 września 2000 r. Kodeks spółek handlowych (Dz.U.00.94.1037).
* K. Czajkowska – Matosiuk, Prawo gospodarcze i spółek, C.H. Beck, Warszawa 2008.
* A. Kidyba, prawo handlowe, Wyd. 11, C.H. Beck, Warszawa 2009.
* A. Kidyba, K. Kopaczyńska-Pieczniak, Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością, Oficyna 2010
