Twórca jako podmiot pierwotnie uprawniony.
Przepis art. 8 ust. 1 ustawy wyraża podstawową zasadę prawa autorskiego, w myśl której podmiotem pierwotnie uprawnionym jest twórca. Zasada ta swoim zakresem zastosowania obejmuje zarówno autorskie prawa osobiste, a także autorskie prawa majątkowe. Wyjątki od tej zasady nie mogą wynikać z woli stron, ustanawiać je może jedynie przepis prawny. Powstania prawa autorskiego nie może zostać spowodowane czynnością prawną – osoba inna niż twórca może stać się podmiotem prawa autorskiego jedynie w sposób pochodny – przez nabycie prawa od twórcy w drodze umowy o przeniesienie prawa albo na drodze dziedziczenia, przy czym przejście praw odnosić się będzie jedynie do autorskich praw majątkowych. Gdy chodzi o autorskie prawa osobiste – chronią one nieograniczoną w czasie i nie podlegającą zrzeczeniu się, czy też zbyciu, więź twórcy z utworem i nie mogą przejść na inne osoby ani na skutek dziedziczenia, ani też na skutek dokonanej czynności prawnej. Ustawa przewiduje w tej kwestii dwa wyjątki – pierwszy odnosi się do utworu zbiorowego (w takim przypadku autorskie prawa majątkowe, zgodnie z treścią art. 11, przysługują producentowi albo wydawcy), drugi dotyczy programu komputerowego (zgodnie z treścią art. 74 ust. 3, o ile umowa nie stanowi inaczej, to prawa majątkowe do programu komputerowego stworzonego przez pracownika w wyniku wykonywania obowiązków ze stosunku pracy przysługują pracodawcy).
Twórcą jest osoba, która utwór stworzyła. Status twórcy przysługiwać może jedynie osobom fizycznym, z uwagi na fakt, iż tylko ona może podejmować działania mające charakter twórczy. Już z ustawowej definicji utworu wynika, iż jest on przejawem osobistego aktu twórczości, a co za tym idzie twórca nie może w tej kwestii zostać wyręczony przez inną osobę.
Stworzenie utworu jest zdarzeniem, z którym prawo wiąże określone skutki polegające na powstaniu prawa autorskiego. Prawo to może powstać na rzecz jakiejkolwiek osoby fizycznej, w związku z tym, iż zgodnie z art. 8 Kodeksu cywilnego, każdy człowiek ma zdolność prawną (zdolność do bycia podmiotem praw i obowiązków). Do powstania prawa autorskiego nie jest zatem wymagane osiągnięcie określonego wieku, świadomość tworzenia utworu, czy tez psychofizyczny stan twórcy.
Domniemanie co do osoby twórcy.
Domniemanie, iż twórca jest osoba, której nazwisko w tym charakterze uwidoczniono na egzemplarzach utworu lub której autorstwo podano do publicznej wiadomości w jakikolwiek inny sposób w związku z rozpowszechnianiem utworu, ustanowione zostało przez prawodawcę w art. 8 ust. 2. Pod pojęciem „egzemplarza” należy rozumieć każdy rezultat zwielokrotniania utworu, a zatem nie odnosi się ono tylko do kopii utworu mających charakter materialny, ale także do udostępniania go w formie elektronicznej.
Umieszczenie na egzemplarzu utworu nazwiska twórcy stanowi realizację tych uprawnień osobistych twórcy, które zostały określone w art. 16 – prawie do autorstwa utworu (pkt 1) oraz w prawie do oznaczania utworu swoim nazwiskiem, pseudonimem, bądź też udostępniania go anonimowo (pkt 2). Warto zaznaczyć, że domniemanie to działa także wtedy, gdy oznaczenie utworu przybrało postać pseudonimu, który nie mniej jedna pozwala na określenie tożsamości twórcy. Domniemanie autorstwa nie odnosi się natomiast do utworów anonimowych oraz do utworów, których twórca ukrywa się pod pseudonimem niepozwalającym na określenie jego tożsamości.
Funkcją przepisu art. 8 ust. 2 jest wyłącznie wprowadzenie domniemania co do osoby twórcy. Warunkiem prawnoautorskiej ochrony nie jest natomiast przesłanka uwidocznienia na egzemplarzach utworu nazwiska twórcy. Wiąże się to z faktem, iż zgodnie z postanowieniami Konwencji berneńskiej zasadą jest, że ochrona autorskoprawna przysługuje twórcy niezależnie od spełnienia jakichkolwiek formalności. Celem ustanowionego przez prawodawcę domniemania jest możliwość łatwego ustalenia osoby twórcy. Domniemanie to ma jednak charakter wzruszalny – może zostać obalone na skutek dowodu przeciwnego, czyli poprzez wykazanie, że osoba, której nazwisko zostało uwidocznione na egzemplarzach utworu albo podane do publicznej wiadomości nie jest twórcą, bądź też jest tylko jednym ze współtwórców. Wymagać to będzie udowodnienia braku wniesienia twórczego wkładu w powstanie utworu lub też, że wkład taki wniosła także, co najmniej jeszcze jedna osoba.
Wykonywanie praw autorskich do chwili ujawnienia autorstwa.
Do momentu ujawnienia przez autora swojego prawa autorskiego, w jego wykonywaniu autora zastępuje producent, wydawca bądź też organizacja zbiorowego zarządzania prawami autorskimi. Powyższa reguła – wyrażona w art. 8 ust. 3 ustawy – swoje zastosowanie znajduje zarówno, gdy chodzi o autorskie prawa majątkowe, jak i osobiste. Zasadne wydaje się być odwoływanie się, przy określaniu sposobu w jaki powinno być wykonywane cudze prawo autorskie, do przepisów Kodeksu cywilnego, które regulują prowadzenie cudzych spraw bez zlecenia. Tak więc, podmioty wykonujące prawa twórców anonimowych powinny działać na jego korzyść i zgodnie z jego prawdopodobną wolą, a działania te należy dokonywać z należyta starannością. W momencie ujawnienia przez twórcę autorstwa może on potwierdzić działania podmiotu, który działał zamiast niego, co nada tym działaniom skutki zastępstwa. Upoważnienie do wykonywania praw autorskich dotyczy tylko okresu, w którym twórca nie ujawnił swojego autorstwa, przy czym nie chodzi tutaj o ujawnienie autorstwa twórcy przez jakieś inne podmioty, chyba że działały one w imieniu twórcy. Charakter zastępstwa nie został w sposób jasny określony w ustawie. Niemniej jedak jego zakres jest bardzo szeroki i obejmuje wszelkie akty odnoszące się do wykonywania praw autorskich (osobistych oraz majątkowych).
Przy określaniu osoby producenta, czy tez wydawcy zastosowanie znajduje tutaj art. 15 ustanawiający domniemanie, w myśl którego „producentem lub wydawca jest osoba, której nazwisko lub nazwę uwidoczniono w tym charakterze na przedmiotach, na których utwór utrwalono lub podano do publicznej wiadomości w jakikolwiek sposób, w związku z rozpowszechnianiem utworu. Podobnie, jak to ma miejsce w przypadku domniemania co do osoby twórcy, domniemanie z art. 15 również ma charakter wzruszalny i może zostać obalone na skutek przeprowadzenia dowodu przeciwnego.
