Zażalenie – jeden z środków odwoławczych w postępowaniu cywilnym

Zażalenie – jeden z środków odwoławczych w postępowaniu cywilnym

Ogólna charakterystyka

Zażalenie charakteryzuje się:

– suspensywnością – zapobiega uprawomocnieniu się zaskarżonego orzeczenia do czasu rozpoznania zażalenia,

– względną dewolutywnością – dewolutywność oznacza, że dany środek będzie rozpoznawany przez sąd hierarchicznie wyższy, jednak jeżeli zażalenie zarzuca nieważność postępowania lub jest oczywiście uzasadnione, sąd, który wydał zaskarżone postanowienie, może na posiedzeniu niejawnym, nie przesyłając akt sądowi drugiej instancji, uchylić zaskarżone postanowienie i w miarę potrzeby sprawę rozpoznać na nowo, ingerencja sądu wyższego nie będzie więc potrzebna,

– jest to zwykły środek odwoławczy.

Na co przysługuje

Zażalenie przysługuje na postanowienia sądu pierwszej instancji kończące postępowanie w sprawie. Będą to, np. postanowienie o odrzuceniu pozwu czy umorzenie postępowania z powodu cofnięcia pozwu przez powoda.

Ponadto zażalenie przysługuje na postanowienia sądu pierwszej instancji i zarządzenia przewodniczącego, których przedmiotem jest:

1)    zwrot pozwu, odmowa odrzucenia pozwu, przekazanie sprawy sądowi równorzędnemu lub niższemu albo podjęcie postępowania w innym trybie,

2)    odmowa zwolnienia od kosztów sądowych lub cofnięcie takiego zwolnienia oraz odmowa ustanowienia adwokata lub radcy prawnego lub ich odwołanie,

3)    oddalenie opozycji przeciwko wstąpieniu interwenienta ubocznego oraz niedopuszczenie interwenienta do udziału w sprawie wskutek uwzględnienia opozycji,

4)    rygor natychmiastowej wykonalności,

5)    wstrzymanie wykonania prawomocnego orzeczenia do czasu rozstrzygnięcia skargi o wznowienie postępowania,

6)    stwierdzenie prawomocności orzeczenia,

7)    skazanie świadka, biegłego, strony, jej pełnomocnika oraz osoby trzeciej na grzywnę, zarządzenie przymusowego sprowadzenia i aresztowania świadka oraz odmowa zwolnienia świadka i biegłego od grzywny i świadka od przymusowego sprowadzenia,

8)    zawieszenie postępowania i odmowa podjęcia zawieszonego postępowania;

9)    odmowa uzasadnienia orzeczenia oraz jego doręczenia,

10)  sprostowanie lub wykładnia orzeczenia albo ich odmowa,

11)  określenie zasad ponoszenia przez strony kosztów procesu, wymiar opłaty, zwrot opłaty lub zaliczki, obciążenie kosztami sądowymi, jeżeli strona nie składa środka zaskarżenia co do istoty sprawy, koszty przyznane w nakazie zapłaty oraz wynagrodzenie biegłego,

12)  oddalenie wniosku o wyłączenie sędziego,

13)  zatwierdzenie ugody zawartej przed mediatorem,

14)  odrzucenie zażalenia,

15)  odrzucenie skargi na orzeczenie referendarza sądowego.

W postępowaniu nieprocesowym zażalenie przysługuje na postanowienia inne niż orzekające co do istoty sprawy, ale możliwość wniesienia zażalenia zawsze wynika z przepisu szczególnego.

Wymogi zażalenia

Zażalenie musi spełniać określone warunki:

– przewidziane dla pisma procesowego,

– należy wskazać zaskarżone postanowienie, w literaturze podkreśla się także konieczność wskazania zakresu zaskarżenia,

– niezbędnym jest zamieszczenie wniosku o uchylenie lub zmianę,

– należy umieścić uzasadnienie zażalenia ze wskazaniem w miarę potrzeby nowych faktów i dowodów.

Należy także pamiętać o zachowaniu terminu do wniesienia zażalenia. Termin do wniesienia zażalenia jest tygodniowy i liczy się od doręczenia postanowienia, a gdy strona nie zażądała w terminie przepisanym doręczenia postanowienia zapadłego na rozprawie – od ogłoszenia postanowienia.

Przebieg postępowania

Zażalenie wnosi się do sądu I instancji, który przeprowadza postępowanie międzyinstancyjne. Ocenia zażalenie (np. termin, opłatę, braki itp.), a następnie doręcza zażalenie stronie przeciwnej. Gdy przewidywane jest doręczenie postanowienia tylko jednej stronie oraz w przypadkach wymienionych w pkt 7 artykułu, sąd ten od razu przesyła akta sądowi II instancji. Strona przeciwna może złożyć odpowiedź na zażalenie. Sąd ten, jak wskazano wyżej może sam uchylić zaskarżone postanowienie.

Sąd II instancji rozpoznaje zażalenie na posiedzeniu niejawnym. Uzasadnia się tu każde postanowienie kończące. Do postępowania toczącego się na skutek zażalenia stosuje się odpowiednio przepisy o postępowaniu apelacyjnym. Zasadą jest tu skład  3 sędziów, ale rozpoznanie zażalenia na postanowienie w przedmiocie odmowy zwolnienia od kosztów sądowych lub cofnięcia takiego zwolnienia, odrzucenia wniosku o zwolnienie oraz nałożenia na stronę obowiązku uiszczenia kosztów i skazania na grzywnę następuje w składzie jednego sędziego.

Po rozpoznaniu sprawy sąd II instancji:

– oddala zażalenie, gdy zarzuty są niezasadne,

– zmienia zaskarżone postanowienie i orzeka stosownie do wyników postępowania,

– uchyla zaskarżone postanowienie i przekazuje sprawę do ponownego rozpoznania, ale ten rodzaj rozstrzygnięcia jest wyjątkowy.

Ustawodawca przewidział także zażalenie do Sądu Najwyższego zasadniczo przysługujące na postanowienia sądu II instancji:

1)    odrzucające skargę kasacyjną oraz skargę o stwierdzenie niezgodności z prawem prawomocnego orzeczenia,

2)    co do kosztów procesu, które nie były przedmiotem rozstrzygnięcia sądu I instancji.

Polecane

Najnowsze