Podstawy skargi
Podstawami kasacyjnymi są pewne rodzaje błędów zawartych w zaskarżonym orzeczeniu. Błędy te mogą występować w samym orzeczeniu albo w postępowaniu poprzedzającym wydanie orzeczenia. Podstawy skargi kasacyjnej zostały szczegółowo i enumeratywnie wyliczone w art. 398’3 § 1 Kodeksu postępowania cywilnego. Zaliczamy do nich:
– naruszeniu prawa materialnego przez błędną jego wykładnię lub niewłaściwe zastosowanie,
-naruszeniu przepisów postępowania, jeżeli uchybienie to mogło mieć istotny wpływ na wynik sprawy.
Naruszenie prawa materialnego może polegać na: błędnym przyjęciu przez sąd, że istnieje norma prawna w rzeczywistości nieistniejąca, błędnym zrozumieniu treści lub znaczenia przepisu prawnego, błędnym przyjęciu lub zaprzeczeniu związku, jaki zachodzi pomiędzy ustalonymi w procesie faktami a normą prawną.
Podstawą skargi kasacyjnej nie mogą być zarzuty dotyczące ustalenia faktów lub oceny dowodów.
Wymogi skargi kasacyjnej
Skarga kasacyjna jako pismo procesowe musi spełniać szczególne wymogi. Oprócz standardowych wymogów dla pisma procesowego skarga powinna zawierać:
– oznaczenie orzeczenia, od którego jest wniesiona, ze wskazaniem, czy jest ono zaskarżone w całości czy w części,
– przytoczenie podstaw kasacyjnych i ich uzasadnienie,
– wniosek o przyjęcie skargi kasacyjnej do rozpoznania i jego uzasadnienie oraz
– wniosek o uchylenie lub uchylenie i zmianę orzeczenia z oznaczeniem zakresu żądanego uchylenia i zmiany.
W sprawach o prawa majątkowe powinna zawierać również oznaczenie wartości przedmiotu zaskarżenia. Zgodnie z art. 87 1 § 1 k.p.c. w postępowaniu przed Sądem Najwyższym obowiązuje zastępstwo stron przez adwokatów lub radców prawnych.
Termin do wniesienia skargi kasacyjnej przez stronę wynosi dwa miesiące liczone od dnia doręczenia orzeczenia z uzasadnieniem stronie skarżącej. Przed doręczeniem wyroku z uzasadnieniem bieg terminu do wniesienia skargi nie rozpoczyna się. Termin do wniesienia skargi kasacyjnej przez Prokuratora Generalnego i Rzecznika Praw Obywatelskich wynosi sześć miesięcy od dnia uprawomocnienia się orzeczenia, a jeżeli strona zażądała doręczenia orzeczenia z uzasadnieniem – od chwili doręczenia orzeczenia stronie. Strona przeciwna może wnieść do sądu drugiej instancji odpowiedź na skargę kasacyjną w terminie dwutygodniowym od doręczenia jej skargi. W razie wniesienia skargi kasacyjnej przez Prokuratora Generalnego lub Rzecznika Praw Obywatelskich odpowiedź na skargę mogą wnieść obydwie strony.
Niedopuszczalność skargi
Skarga kasacyjna jest niedopuszczalna w sprawach o prawa majątkowe, w których wartość przedmiotu zaskarżenia jest niższa niż pięćdziesiąt tysięcy złotych, w sprawach gospodarczych – niższa niż siedemdziesiąt pięć tysięcy złotych, a w sprawach z zakresu prawa pracy i ubezpieczeń społecznych – niższa niż dziesięć tysięcy złotych. Jednakże w sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych skarga kasacyjna przysługuje niezależnie od wartości przedmiotu zaskarżenia w sprawach o przyznanie i o wstrzymanie emerytury lub renty oraz o objęcie obowiązkiem ubezpieczenia społecznego.
Drugim kryterium, które zadecydowało o wyłączeniu dopuszczalności skargi kasacyjnej w kilku rodzajach sprawach jest niewystępowanie w nich zawiłych problemów prawnych. Zatem skarga kasacyjna jest niedopuszczalna także w sprawach:
– rozwód, o separację, o alimenty, o czynsz najmu lub dzierżawy oraz o naruszenie posiadania,
– dotyczących kar porządkowych, świadectwa pracy i roszczeń z tym związanych oraz o deputaty lub ich ekwiwalent,
– rozpoznanych w postępowaniu uproszczonym
Skarga kasacyjna nie przysługuje także w sprawach niepodjętych depozytów, natomiast w sprawach z zakresu prawa rodzinnego, opiekuńczego i kurateli skarga przysługuje tylko w sprawach o przysposobienie oraz o podział majątku wspólnego, chyba że wartość przedmiotu zaskarżenia jest niższa niż sto pięćdziesiąt tysięcy złotych.
Przedsąd
Jeżeli badanie skargi kasacyjnej pod względem formalnym przed sądem drugiej instancji, oraz przed Sądem Najwyższym, wypadnie pomyślnie i nie zostanie ona odrzucona, zostaje poddana badaniu merytorycznemu przez Sąd Najwyższy, który w składzie jednego sędziego, na posiedzeniu niejawnym, postanawia o przyjęciu bądź odmowie przyjęcia skargi kasacyjnej do rozpoznania.
Rozpoznanie skargi
Sąd Najwyższy rozpoznaje skargę kasacyjną w składzie trzech sędziów na posiedzeniu niejawnym, chyba że w sprawie występuje istotne zagadnienie prawne, a skarżący złożył w skardze kasacyjnej wniosek o jej rozpoznanie na rozprawie. Sąd Najwyższy może także rozpoznać skargę kasacyjną na rozprawie, jeżeli przemawiają za tym inne względy.
W postępowaniu kasacyjnym nie jest dopuszczalne powołanie nowych faktów i dowodów, a Sąd Najwyższy jest związany ustaleniami faktycznymi stanowiącymi podstawę zaskarżonego orzeczenia.
Sąd Najwyższy oddala skargę kasacyjną, jeżeli nie ma uzasadnionych podstaw albo jeżeli zaskarżone orzeczenie mimo błędnego uzasadnienia odpowiada prawu.
Sąd Najwyższy w razie uwzględnienia skargi kasacyjnej uchyla zaskarżone orzeczenie w całości lub w części i przekazuje sprawę do ponownego rozpoznania sądowi, który wydał orzeczenie, lub innemu sądowi równorzędnemu; Sąd Najwyższy może uchylić także w całości lub w części orzeczenie sądu pierwszej instancji i przekazać sprawę do ponownego rozpoznania sądowi temu samemu lub równorzędnemu. Orzeczenie co do istoty sprawy może nastąpić w tych wypadkach, w których Sąd Najwyższy uzna za oczywiście uzasadnioną podstawę naruszenia prawa materialnego i jednocześnie stwierdzi, że skarga kasacyjna nie była oparta na podstawie naruszenia przepisów postępowania lub podstawa ta okazała się nieuzasadniona.
