Umowa o zakazie konkurencji obowiązującym w czasie trwania stosunku pracy

Umowa o zakazie konkurencji obowiązującym w czasie trwania stosunku pracy

Umowa o zakazie konkurencji a klauzula konkurencyjna

Zgodnie z nomenklaturą używaną między innymi przez W. Cajsla, wśród umów o zakazie konkurencji, wyróżnia się zwykłą umowę o zakazie konkurencji oraz tak zwaną klauzulę konkurencyjną (Cajsel W., kodeks pracy. Komentarz., Wydawnictwo C.H. Beck, Warszawa 2007.). Kryterium powyższego podziału jest czas, w którym dana umowa obowiązuje. W związku z powyższym, umowę wprowadzającą zakaz konkurencji w trakcie trwania stosunku pracy nazwiemy zwykłą umową konkurencyjną (art. 1011 § 1 k.p.), zaś umowę wprowadzającą zakaz konkurencji po ustaniu stosunku pracy nazwiemy klauzulą konkurencyjną (art. 1012 § 1 k.p.). Niniejszy artykuł będzie dotyczył jedynie pierwszej z wymienionych umów.

Warunki formalne umowy o zakazie konkurencji

Pierwszą uwagą, jaką należy uczynić omawiając zakaz konkurencji, jest wyraźne stwierdzenie, że podstawą prawną tego zakazu jest umowa, czyli zgodne oświadczenie woli jej stron – w tym przypadku tożsamych ze stronami stosunku pracy. Niedopuszczalne jest więc ustanowienie zakazu konkurencji poprzez jednostronną czynność prawną pracodawcy bądź pracownika. Z art. 1013 k.p. wynika, że umowa ta powinna być zawarta pisemnie pod rygorem nieważności (ad solemnitatem). Zmiana umowy o zakazie konkurencji wymaga zachowania tej samej formy (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 16 maja 2001 r.; I PKN 402/00). Immamentnie związany z okresem obowiązywania umowy o zakazie konkurencji jest czas dopuszczalności jej zawarcia. Umowa to bowiem może zostać zawarta w każdej chwili, w trakcie trwania stosunku pracy, którego ona dotyczy. Nie ma tutaj żadnego znaczenia z jakiego rodzaju stosunkiem pracy mamy do czynienia (umowa o zakazie konkurencji może towarzyszyć każdemu rodzajowi umowy o pracę, spółdzielczej umowie o pracę, powołaniu, wyborowi oraz mianowaniu). Kwestią sporną w doktrynie jest to, czy umowa o zakazie konkurencji może zostać wprowadzona bezpośrednio do treści stosunku pracy. Właściwym wydaje się pogląd, zgodnie z którym zakaz konkurencji nie może stać się elementem składowym podstawy prawnej stosunku pracy, lecz musi występować jak wynika to z brzmienia art. 1011 § 1 ab initio k.p. „w odrębnej umowie”.

Brak zgody pracownika na zawarcie umowy o zakazie konkurencji

Biorąc pod uwagę stanowisko doktryny należy stwierdzić, iż odmowa zawarcia umowy o zakazie konkurencji ze strony pracownika, co do zasady stanowić będzie wystarczające uzasadnienie rozwiązania z nim umowy o pracę. Za takim poglądem przemawia choćby konstrukcja wyroku Sądu Najwyższego z dnia 3 listopada 1997 r. (I PKN 333/97), w którym skład sędziowski wydaje się wskazywać wyjątek od powyższej zasady. Zgodnie z tym wyrokiem: „Odmowa podpisania przez pracownika umowy o zakazie prowadzenia działalności konkurencyjnej nie jest uzasadnioną przyczyną wypowiedzenia umowy o pracę, jeżeli przedstawiony przez pracodawcę projekt tej umowy zawierał postanowienia niezgodne z przepisami Kodeksu pracy.”

Wpływ wypowiedzenia umowy o pracę na umowę o zakazie konkurencji

W związku z tym, że zakaz konkurencji wynikający z omawianej umowy trwa w czasie istnienia stosunku pracy, rozwiązanie tego stosunku prowadzi do automatycznego rozwiązania się tej umowy (Świątkowski A. M., Kodeks pracy. Komentarz, Wydawnictwo C.H. Beck, warszawa 2006). Należy jednak zauważyć, że rozwiązanie umowy o zakazie konkurencji nie wpływa automatycznie w żaden sposób na istniejący stosunek pracy.

Znaczenie pojęcia „działalność konkurencyjna”

To co powszechnie (także w tym artykule) nazywane jest zakazem konkurencji, w rzeczywistości prawnej (art.1011 § 1 k.p.) określane jest mianem „zakazu działalności konkurencyjnej”. Termin ten, choć nie zawiera swojej definicji legalnej w przepisach prawnych, zyskał już ją dzięki pracom doktryny. Zgodnie z jej stanowiskiem za działalność konkurencyjną należy uważać taką działalność pracownika (we własnym imieniu, za pośrednictwem osoby trzeciej lub w charakterze pełnomocnika osoby trzeciej), która mieści się w przedmiocie działania pracodawcy lub przynajmniej trafia do tego samego kręgu odbiorców.

 

Bibliografia:

1. Cajsel W., Kodeks pracy. Komentarz, Wydawnictwo C.H. Beck, Warszawa 2007.

2. Szurgacz H. [red.], Prawo pracy. Zarys wykładu, Centrum Doradztwa i Informacji Difin, Warszawa 2008.

3. Świątkowski A. M., Kodeks pracy. Komentarz, wydawnictwo C.H. Beck, Warszawa 2006.

Polecane

Najnowsze