Szczegółowe zasady dotyczące praw i obowiązków pracodawcy oraz pracownika reguluje Kodeks pracy. Jak może być określany zakres obowiązków pracownika? Czy zakres czynności pracownika znajduje się w umowie o pracę?
Umowa o pracę a zakres obowiązków
Co powinna określać umowa o pracę?
Umowa o pracę powinna być tak skonstruowana, aby pracodawca odnosił korzyść, ale z drugiej strony aby jej realizacja była możliwa dla pracownika. Realizacja powinna być więc zgodna z jego kwalifikacjami, doświadczeniem i przymiotami osobistymi oraz ewentualnymi ograniczeniami.
Najważniejszym instrumentem określającym obowiązki konkretnego pracownika względem pracodawcy jest umowa o pracę. Zawiera ona postanowienia dotyczące stron umowy, rodzaju umowy, daty jej zawarcia oraz warunków pracy i płacy.
Kodeks pracy stanowi, że umowa o pracę określa strony umowy, rodzaj umowy, datę jej zawarcia oraz warunki pracy i płacy, w szczególności:
- rodzaj pracy
- miejsce wykonywania pracy
- wynagrodzenie za pracę odpowiadające rodzajowi pracy, ze wskazaniem składników wynagrodzenia
- wymiar czasu pracy
- termin rozpoczęcia pracy
Pracodawca musi zaznajomić pracownika z zakresem jego obowiązków
Kodeks pracy stanowi, że pracodawca jest obowiązany w szczególności m.in. zaznajamiać pracowników podejmujących pracę z zakresem ich obowiązków, sposobem wykonywania pracy na wyznaczonych stanowiskach oraz ich podstawowymi uprawnieniami.
Ustawa nie określa jednak dokładnie w jakiej formie ma zostać przeprowadzone zaznajomienie pracownika z zakresem jego obowiązków.
Obowiązki pracownika
Obowiązki pracownika będą wynikały przede wszystkim z wymiaru czasu pracy (w jakich dniach oraz godzinach pracownik ma obowiązek świadczyć pracę), miejsca pracy (gdzie pracownik ma obowiązek się stawić celem wykonywania pracy), a przede wszystkim rodzaju pracy.
Określenie rodzaju pracy ma kluczowe znaczenie dla pracodawcy i dla pracownika. Pracodawca może na tej podstawie oczekiwać realizowania pewnych zadań czy wykonywania określonych czynności w sposób z góry zastrzeżony np. przy wykorzystaniu konkretnych narządzi (m.in. programów komputerowych) czy w określony sposób (z zastosowaniem procedur czy instrukcji).
Pracownik z kolei wie czego oczekuje od niego pracodawca, a zatem w jaki sposób ma realizować swoje obowiązki na danym stanowisku pracy.
Jest zatem w interesie obydwu stron, aby ten element umowy był możliwie ściśle sformułowany, a więc w sposób niebudzący zastrzeżeń.
Rodzaj pracy określony zbyt ogólnie
Określenie rodzaju pracy jako „wykonywanie zadań na stanowisku sprzątaczki” czy „wykonywanie pracy jako dozorca” jest stanowczo zbyt ogólne i może być przyczyną przyszłych sporów.
Pracę na określonym stanowisku można zazwyczaj wykonywać w różny sposób, co może powodować niezadowolenie jednej ze stron umowy, pomimo dobrych intencji drugiej strony.
Ponadto w żadnym razie pracodawcy nie wolno formułować obowiązków w sposób jak najogólniejszy, tak aby w przyszłości decydować co faktycznie będzie robił pracownik w zależności od potrzeb w danym momencie.
Zakres obowiązków w umowie o pracę
Pracodawca zachowuje prawo do wydawania poleceń podwładnemu i uprawnienie to również wpływa na obowiązki pracownika. Nie jest bowiem możliwe takie sformułowanie rodzaju pracy, które wyłączałoby konieczność stosowania dodatkowych wskazań pracodawcy co do wykonywanej pracy.
Zakres czynności pracownika jako dokument
Dokumentem dodatkowym obok umowy o pracę może być zakres obowiązków, który jest w tej sytuacji wiążący dla pracownika i pracodawcy.
Jeżeli rodzaj pracy jest określony dodatkowym dokumentem, optymalnym rozwiązaniem jest wskazanie w umowie o pracę, że rodzaj pracy jest regulowany przepisami odrębnymi.
Wówczas muszą one zostać konkretnie wskazane, zakresem obowiązków lub regulaminem pracy. Zakres obowiązków pracownika nie jest obowiązkowym składnikiem umowy o pracę.
Rozporządzenie mówi o dokumencie, który określa zakres obowiązków pracownika
O zakresie obowiązków pracownika, który może być częścią dokumentacji pracowniczej, mówi rozporządzenie ministra rodziny pracy i polityki społecznej z 2018 roku w sprawie dokumentacji pracowniczej.
Rozporządzenie to określa zasady, które dotyczą m.in. prowadzenia i przechowywania dokumentacji pracowniczej.
Co m.in. zawierają akta osobowe pracownika?
Akta osobowe pracownika składają się z 4 części (A, B, C i D). W części B znajdują się oświadczenia lub dokumenty dotyczące nawiązania stosunku pracy oraz przebiegu zatrudnienia pracownika.
Jednym z nich może być zakres czynności (zakres obowiązków) pracownika, jeżeli pracodawca dodatkowo w tej formie określił zadania pracownika wynikające z rodzaju pracy, który był określony w umowie o pracę.
