Zgodnie z art. 272 k.s.h. zaistnienie zdarzenia określanego jako „ przyczyna rozwiązania spółki” pociąga za sobą rozpoczęcie postępowania likwidacyjnego spółki z o. o. Dzięki temu, że w spółce z o. o. postępowanie likwidacyjne ma obligatoryjny charakter (art. 272 k.s.h.) – istnieje realna możliwość zabezpieczenia praw wierzycieli likwidowanej spółki. Wraz z rozpoczęciem likwidacji spółki z o. o. priorytetem staje się ochrona interesów wierzycieli spółki, a nie samej spółki i jej wspólników. Rozpoczęcie procesu likwidacji determinuje cel działania spółki w tej fazie, którym staje się doprowadzenie do jej rozwiązania. Wraz z rozpoczęciem procesu likwidacji spółka ta nie realizuje już celu, dla którego została zawarta umowa spółki, a wskazany w umowie spółki przedmiot jej działalności traci swoje priorytetowe dotychczas znaczenie. Celem głównym spółki od tego momentu jest jej rozwiązanie. Wraz z rozpoczęciem likwidacji spółki z o. o. nadal wyposażona jest we wszystkie atrybuty osobowości prawnej (274 § 3 k.s.h.), jednakże ze względu na cel działania spółki z o. o. w fazie „w likwidacji” – ograniczeniu podlega możliwość realizacji zdolności prawnej spółki, oraz zakres czynności jakich może spółka dokonywać. W miejsce działań objętych przedmiotem działalności – spółka ta podejmuje przede wszystkim czynności likwidacyjne, które obejmują zakończenie bieżących interesów spółki, ściągnięcie wierzytelności, wypełnienie zobowiązań i upłynnienie majątku spółki. Natomiast nowe interesy mogą być wszczynane tylko wówczas, gdy jest to potrzebne do ukończenia spraw w toku (art. 282 § 1 k.s.h.). Cel spółki determinuje także realizowanie postanowień umowy spółki, która to pozostaje podstawą organizacji i funkcjonowania spółki – poza ustawą. Proces likwidacji nie ma również wpływu na charakter stosunku prawnego spółki. Stosunki członkostwa nadal opierają się na przysługiwaniu udziałów. Spółka z o. o. w trakcie likwidacji nadal działa pod firmą, jednak od momentu rozpoczęcia likwidacji firma spółki z o. o. powinna zostać uzupełniona dodatkiem „w likwidacji” (art. 274 § 2 k.s.h.). Zmiany zachodzą jednak w zakresie działania i kompetencji organów. Cel likwidacji determinuje zakres kompetencji organów. Od rozpoczęcia likwidacji organy spółki z o. o. mogą podejmować czynności, do podejmowania których, są uprawnione, ale w takim zakresie, w jakim jest to zgodne z przepisami prawa dotyczącymi likwidacji i jej celem. Najistotniejszą zmianą jaka następuje w odniesieniu do organu wykonawczego spółki – jest zaprzestanie funkcjonowania zarządu spółki. Funkcje zarządu przejmują likwidatorzy, chyba że inny sposób ustanowienia likwidatorów przewiduje umowy spółki, czy też uchwała wspólników (art. 276). Ponadto, likwidatorzy mogą zostać ustanowieni przez sąd. Likwidatorów może ustanowić każdy sąd orzekający o rozwiązaniu spółki, a więc zarówno sąd rejestrowy (np. art. 21 k.s.h., art. 29 ust. 2 ustawy o KRS), jak i procesowy (art. 271 k.s.h.). W sytuacji gdy sąd rejestrowy, na wniosek osób mających interes prawny, z ważnych powodów, ustanowił likwidatorów – autonomia wspólników w zakresie podejmowania uchwał podlega uszczupleniu. Wspólnicy muszą wówczas dopuścić do współdecydowania, mające interes prawny, osoby trzecie, na wniosek których sąd rejestrowy ustanowił likwidatorów. W stosunkach wewnętrznych bowiem likwidatorzy ci obowiązani są stosować się do jednomyślnych uchwał podjętych przez wspólników i osoby, które spowodowały ich ustanowienie (art. 282 § 2 zd. 2 k.s.h.). Funkcję likwidatorów w spółce z o. o. pełnią najczęściej członkowie ostatniego zarządu. Jednakże, w porównaniu z zarządem spółki, status likwidatorów jest szczególny. Przede wszystkim kompetencje likwidatorów wyznaczone są zakresem czynności likwidacyjnych. Posiadają oni prawo prowadzenia spraw i reprezentowania spółki, jednakże jest ono ograniczone do czynności likwidacyjnych (art. 283 § 1 w zw. z art. 282 § 1 k.s.h.). Ograniczenia te nie mają jednak skutku wobec osób trzecich (art. 283 § 2 k.s.h.). W sytuacji gdy została przez nich dokonana czynność prawna wykraczająca poza zakres czynności likwidacyjnych – czynność ta jest nieważna, chyba że została podjęta w stosunku do osób trzecich działających w dobrej wierze. Bez względu jednak na to czy funkcję likwidatorów pełnią członkowie ostatniego zarządu, czy też nie – osoby pełniące funkcję likwidatorów, występują jako przedstawiciele ustawowi spółki, a do ich funkcjonowania k.s.h. nakazuje stosować przepisy dotyczące członków zarządu, chyba że przepisy dotyczące rozwiązania i likwidacji spółki stanowią inaczej (art. 280 k.s.h.). W tym stadium prawo do reprezentowania spółki, w zakresie czynności likwidacyjnych przysługuje ex lege wyłącznie likwidatorom. Mogą oni jednakże udzielić pełnomocnictwa innym osobom na ogólnych zasadach (art. 98 i n. k.c.), jednakże zakres udzielonego umocowania nie może wykraczać poza czynności likwidacyjne. Rozpoczęcie procesu likwidacji powoduje natomiast wygaśnięcie, z mocy prawa – prokury. W tym stadium nie jest również możliwe ustanowienie prokury nowej (art. 284 § 1 i 2 k.s.h.). W przeciwieństwie do prokury – pełnomocnictwa cywilnoprawne udzielone uprzednio na ogólnych zasadach – nie wygasają, z tym że ex lege ograniczeniu podlega zakres wynikającego z nich umocowania.
Bibliografia:
• A. Kidyba, K. Kopaczyńska-Pieczniak, Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością, Oficyna 2010.
• K. Czajkowska-Matosiuk, Prawo gospodarcze i spółek, C. H. Beck, Warszawa 2008.
• A. Kidyba, Prawo handlowe, C. H. Beck, Warszawa 2009.
