Uwagi wstępne
Rozwiązanie spółki partnerskiej to zagadnienie, któremu ustawodawca poświęcił cztery artykułu w rozdziale 3, w dziale odnoszącym się do wspomnianej spółki (art. 98-101). Przede wszystkim wymieniono tam przyczyny, które pozwalają na rozwiązanie spółki, ale wskazano również kwestie dotyczące utraty przez partnerów uprawnień zawodowych, kwestii związanych ze śmiercią jednego z partnerów, jak również sposobu prosperowania spółki w momencie, gdy zostanie w niej tylko jeden partner. Ponadto przepis art. 99 odsyła do stosowania przepisów umiejscowionych w dziale opisującym spółkę jawną. Przepis ten stanowi duży problem interpretacyjny dla części doktryny, o czym po części będzie mowa poniżej. W tym miejscu jednak należy się skupić głównie na przyczynach rozwiązania spółki partnerskiej.
Przyczyny rozwiązania
Katalog przyczyn zawarty jest w przepisie art. 98 KSH. Należy tu dodać, iż wymienione w tym przepisie przyczyny powodują rozwiązanie spółki partnerskiej z mocy ustawy. Inne natomiast okoliczności, takie jak chociażby śmierć partnera spowoduje rozwiązanie spółki jedynie w przypadku, gdy w spółce pozostanie jeden partner (i to dopiero po upływie roku, w przypadku, gdyby żyjący partner nie połączył się z innym).
Należy zatem wymienić przyczyny rozwiązania spółki partnerskiej, umiejscowione w przepisie art. 98 § 1 KSH:
1) przyczyny przewidziane w umowie spółki;
2) jednomyślna uchwała wszystkich wspólników;
3) ogłoszenie upadłości spółki;
4) utrata przez wszystkich partnerów prawa do wykonywania wolnego zawodu;
5) prawomocne orzeczenie sądu.
Przyczyny przewidziane w umowie spółki
Umowa spółki tworzona jest przez wspólników, zatem istnieje tu dowolność, która jest ograniczona przez prawo i zasady współżycia społecznego, co wynika z przepisu art. 58 § 1 i 2 KC. Nie ma potrzeby, aby wyszczególniać przyczyny, jakie wspólnicy mogą w umowie spółki zawrzeć, gdyż jest to katalog praktycznie nieograniczony. Najczęściej wspólnicy zastrzegają termin z upływem którego spółka zostanie rozwiązana, bądź też jakąś konkretną czynność, po której dokonaniu spółkę należy rozwiązać. Istotne w tym miejscu jest to, aby przyczyna wskazana w umowie była klarowna i dokładnie określona.
Uchwała wspólników
Kolejną przyczyną wskazaną przez ustawodawcę jest jednomyślna uchwała partnerów. Nie ma potrzeby, aby taka opcja zastrzegana była w umowie spółki, bowiem uprawnienie to przysługuje wspólnikom z mocy ustawy. Przyjmuje się, że jednomyślna uchwała wspólników o rozwiązaniu spółki powinna zostać dokonana na piśmie pod rygorem nieważności, choć ustawodawca tej kwestii jasno nie sprecyzował. Nawet gdyby w umowie istniał zapis, który uniemożliwiałby rozwiązanie spółki uchwałą wspólników, to zawsze można umowę spółki zmienić, a następnie dokonać rozwiązania. Tym bardziej, że obie kwestie wymagają jednomyślności wszystkich partnerów.
Ogłoszenie upadłości spółki
W momencie, gdy spółka partnerska stanie się niewypłacalna, a więc w sytuacji, gdy nie wykonuje swoich wymagalnych zobowiązań pieniężnych albo gdy jej zobowiązania przekroczą wartość jej majątku, nawet wówczas, gdy na bieżąco te zobowiązania wykonuje. (art. 10 i 11 ustawy z dnia 28 lutego 2003 r. Prawo upadłościowe i naprawcze [t.j. Dz. U. z 2009, Nr 175, poz. 1361 ze zm.], w skrócie PrUpN) musi ogłosić upadłość. Obowiązek złożenia wniosku o ogłoszenie upadłości spoczywa przede wszystkim na wszystkich partnerach (ewentualnie ustanowionym zarządzie), ale również na wierzycielach spółki i każdym z jej likwidatorów (art. 20 ust. 1 i ust. 2 pkt 1, 2 i 5 PrUpN). Data ogłoszenia upadłości jest data wydania postanowienia sądu o ogłoszeniu upadłości (art. 52 PrUpN). Spółka partnerska, która ogłosiła upadłość nie ulega od razu rozwiązaniu. Jednakże jej możliwości są w znacznym stopniu ograniczone. Zarząd majątkiem spółki sprawuje syndyk, natomiast partnerzy tracą prawo do prowadzenia spraw i reprezentowania spółki. Po ogłoszeniu upadłości głównym celem spółki jest spieniężenie jej majątku i spłacenie wierzycieli.
Utrata uprawnień
Kolejnym przypadkiem rozwiązania spółki partnerskiej jest pozbawienie prawa do wykonywania wolnego zawodu, przy czym należy dodać, iż utrata tego prawa musi dotyczyć wszystkich partnerów. Ustawodawca poruszył tę kwestię bliżej w przepisie art. 100 KSH, jednakże ograniczył się jedynie do wskazania końcowego terminu, w którym partner musi złożyć oświadczenie o wystąpieniu ze spółki. Po upływie tego terminu, gdy partner stosownego oświadczenia nie złoży, występuje ze spółki z mocy ustawy. Utratę uprawnień zawodowych regulują szczegółowo odrębne ustawy odnoszące się do wykonywania konkretnego wolnego zawodu.
Orzeczenie sądu
Ostatnią przyczyną wymienioną w przepisie art. 98 jest orzeczenie sądu. Sądowe rozwiązanie spółki ma znaczenie na wypadek, gdyby jeden z partnerów stwierdził, że powstały okoliczności, które stwarzają taką konieczność. Na podstawie przepisu art. 89 KSH ustawodawca nakazuje stosowanie przepisów o spółce jawnej w sprawach nieuregulowanych odnośnie spółki partnerskiej. Na tej zasadzie można śmiało stosować przepis art. 63 KSH, który reguluje kwestię związaną z prawomocnym orzeczeniem sądu, jako przypadkiem rozwiązania spółki jawnej. Problem jednak w tym, że odnośnie kwestii rozwiązania spółki partnerskiej ustawodawca wprowadził przepis szczególny w art. 99 KSH, który nakazuje stosowanie przepisów art. 59-62 i art. 64-66 KSH. Powstał zatem problem, czy przepis art. 63 można stosować. Doktryna wypowiada się w tej mierze twierdząco, a więc w ten sposób, że na podstawie art. 89 KSH można stosować art. 63 w odniesieniu do spółki partnerskiej. Oznacza to, że sądowego rozwiązania spółki może żądać każdy wspólnik, jednak wyłącznie z ważnych powodów. W przypadku, gdy wspomniany ważny powód zachodzi tylko po stronie jednego z partnerów, to reszta może złożyć wniosek, aby tego wspólnika ze spółki wyłączyć. Należy tu dodać, iż kwestii związanych z żądaniem rozwiązania spółki przez sąd, bądź dotyczących wyłączenia wspólnika ze spółki z powodu jego żądań nie można zmieniać w umowie.
