Plan spłaty wierzycieli – ustalenie i realizacja.

Plan spłaty wierzycieli – ustalenie i realizacja.

Organem legitymowanym do ustalenia planu spłaty wierzycieli jest sąd gospodarczy. Kompetencję tę zyskuje jednak dopiero po sporządzeniu ostatecznego planu podziału (czyli po zakończeniu fazy likwidacyjnej postępowania upadłościowego), jednakże nie wcześniej niż po opuszczeniu przez upadłego konsumenta zajmowanego dotychczas domu jednorodzinnego lub lokalu mieszkalnego – zgodnie z regulacją zawartą w przepisie art. 4917 ust. 1 PUiN. Związane jest to z założeniem, iż przedmiotowy dom lub lokal stanowią podstawowe źródło zaspokojenia roszczeń wierzycieli i dopiero po ich spieniężeniu i zaspokojeniu wierzycieli z pozyskanych funduszy, można określić rozmiar niezaspokojonych wierzytelności.

Legitymowanym do wniesienia wniosku w zakresie ustalenia planu spłaty wierzycieli jest upadły. Wniosek w przedmiocie ustalenia planu spłaty wierzycieli może być wniesiony w toku całego postępowania upadłościowego, czyli aż do uprawomocnienia się planu podziału uzyskanych środków. Zgodnie z regulacją ustawową sąd nie jest uprawniony do orzekania w tym zakresie z urzędu. Takie rozwiązanie może być przedmiotem krytyki. Bowiem w sytuacji braku wniosku, sąd zobligowany jest to zakończenia postępowania na mocy art. 368 ust. 1 PUiN i dopiero w tym momencie możliwe staje się wniesienie zażalenia.

Ustalenie planu spłaty następuje w formie postanowienia wydanego po przeprowadzeniu rozprawy. Przeprowadzenie rozprawy w tym zakresie na przede wszystkim na celu stworzenie możliwości skonfrontowania oczekiwań upadłego i wierzycieli. Zgodnie z wykładnią literalną przepisów art. 4917 ust. 1 PUiN są nie może odrzucić wniosku upadłego w przedmiocie ustalenia planu spłaty. W postanowieniu sąd orzeka również o umorzeniu części wierzytelności. Pozycja upadłego konsumenta jest w tym zakresie mniej korzysta niż upadłego przedsiębiorcy będącego osobą fizyczną. Bowiem w stosunku do tego ostatniego możliwe jest całkowite umorzenie długów pozostałych po fazie likwidacyjnej. Konsument zaś może tylko liczyć na częściowe ich umorzenie. Wydając przedmiotowe postanowienie, sąd zobowiązany jest wziąć pod uwagę „możliwości zarobkowe upadłego, wysokość niezaspokojonych wierzytelności i realność ich zaspokojenia w przyszłości” – na mocy art. 370 ust. 1 PUiN. Na postanowienie sądu przysługuje zażalenie. Przepisy ustawy PUiN nie wskazują podmiotów legitymowanych. Dlatego też należy uznać, iż mogą tego dokonać zarówno wierzyciele, jak i sam upadły. Przedmiotem zażalenie mogą być wszystkie obligatoryjne elementy planu spłaty, tj. okres jego obowiązywania, sposób i zakres zaspokojenie wierzytelności, wysokość wierzytelności umorzonych. Żalić nie można się natomiast na sam fakt ustalenia planu spłaty. Dodatkowe ograniczenie dotyka w tym zakresie upadłego konsumenta. Nie jest on uprawniony do wniesienia zażalenia w zakresie w jakim dotyczyłoby ono propozycji zawartych przez niego we wniosku o ustalenie planu spłaty wierzytelności.

Moment uprawomocnienia się postanowienie w zakresie ustalenia planu spłaty wierzycieli powoduje wygaśnięcie (z mocy prawa) powołania syndyka. Nie jest potrzebne wydawanie osobnego postanowienia w tym zakresie.

W okresie realizacji planu spłaty wierzycieli, upadły konsument posiada określone uprawnienia i obowiązki o charakterze informacyjnym.

Upadły konsument, zaspokajający wierzycieli na mocy planu spłaty, ma we władaniu swój majątek, jednakże ustawodawca ogranicza jego kompetencje w zakresie dysponowania nim. Zgodnie z regulacją zawartą w art. 4919 ust. 1, upadły nie może dokonywać czynności przekraczających zakres zwykłego zarządu. Wykładnia tego przepisu sugeruje, iż upadły nie tyle może dokonywać czynności pozostające w granicach zwykłego zarządu, ile nie wolno mu przedsiębrać takich, które poza ten zwykły zarząd wykraczają. W doktrynie prawa cywilnego przyjmuje się, że definiowanie czynności zwykłego zarządu i przekraczających zwykły zarząd powinno być odniesione do konkretnego przypadku. Nie występuje bowiem żadne ustawowe doprecyzowanie tych pojęć. Przyjmuje się, że za czynności zwykłego zarządu należy uznać tego, które zmierzają do zachowanie rzeczy w niepogorszonym stanie, korzystanie z niej, pobieranie pożytków oraz dokonywanie niezbędnych napraw. Rozporządzanie rzeczą jest natomiast klasycznym przykładem czynności wykraczającej poza zwykły zarząd rzeczą; podobnie jak obciążanie ograniczonymi prawami rzeczowymi. Taka regulacja ma na celu zmaksymalizowanie zaspokojenia wierzycieli w pięcioletnim okresie obowiązywania planu spłaty. Zagadnienie to należy rozpatrywać łącznie z uprawnieniami z ust. 2 omawianego przepisy. Upadły konsument „może zaciągać zobowiązania niezbędne dla utrzymania swojego i osób, w stosunku do których ciąży na nim ustawowy obowiązek dostarczania środków utrzymania, z wyjątkiem jednak zakupów na raty lub zakupów z odroczoną płatnością”. Czynności zmierzające do wypełnienia tych uprawnień również nie mogą wykraczać poza zwykły zarząd. Ograniczenie prawa zarządu konsumenta przejawia się również dokonywaniu zakupów na raty lub z odroczoną płatnością. Takie uregulowanie, w zamiarze ustawodawcy, ma zmierzać do ochrony wierzycieli zaspokajanych na podstawie planu spłaty. Jednocześnie jednak w znaczy sposób ogranicza konsumenta, który zobligowany jest do jednorazowego pokrycia kosztów zakupu danego przedmiotów, bez możliwości odroczenia płatności (nawet na termin po okresie obowiązywania planu spłaty) lub ratalnego regulowania należności. Ograniczenie to nie dotyczy jednakże pożyczek i kredytów, jako że przepis wyraźnie o nich nie stanowi (a sformułowany jest w postaci katalogu zamkniętego), a wykładnia rozszerzająca w tym zakresie doprowadziłaby do ograniczenia praw konsumenta (które to powinno występować jedynie na mocy wyraźnego przepisu prawa). Oczywiście nie należy zapominać, iż przedmiotowe kredyty i pożyczki nie mogą dotyczyć czynności przekraczających zakres zwykłego zarządu.

Do obowiązków konsumenta należy coroczne przedkładanie sądowi sprawozdania z wykonywania planu spłaty wierzycieli za poprzedni rok kalendarzowy. Przedmiotowe sprawozdanie powinno składać się z następujących elementów:

• wykazanie osiągniętych przychodów (kwoty brutto);

• wykazanie spłaconych kwot wraz z określeniem którego wierzyciela jaka kwota dotyczy;

• wykazanie nabytych składników majątkowych, których wartość przekracza dwukrotność minimalnego wynagrodzenia za pracę obowiązującego w roku, którego dotyczy sprawozdanie (określanego na mocy odrębnych przepisów);

• dołączenie kopii rocznego zeznania podatkowego.

W sytuacji, w której upadły konsument dokona czynności przekraczającej zakres zwykłego zarządu lub też dokona zakupu z odroczonym terminem płatności lub zakupu na raty czynność ta pozostanie z mocy. Ustawa bowiem nie przewiduje dla niej rygoru nieważności, konsekwencją takiego postępowanie konsumenta będzie umorzenie postępowania upadłościowego na mocy art. 49111 PUiN. Z analogiczną sytuacją spotkamy się, gdy nie zostaną dokonane czynności sprawozdawcze zgodnie z ustawowymi wymogami dla nich przewidzianymi.

Polecane

Najnowsze