Uwagi ogólne
Wspieranie przedsiębiorczości mikro-, małej i średniej nie tylko wiąże się z działaniami polegającymi na doradztwie czy szkoleniach, które stanowią pośrednie formy oddziaływania, ale także na bezpośrednim dostarczaniu tym podmiotom kapitału potrzebnego dla prowadzenia działalności. Dostarczanie to może przybierać różnorodne postacie poczynając od udzielania kredytów i pożyczek, po bezpośredni udział kapitałowy w danym przedsiębiorstwie. Brak odpowiedniego kapitału własnego powoduje, iż przedsiębiorca chcą rozpocząć działalność uzależniony jest od dostępu do korzystania z zewnętrznych źródeł finansowania. Szczególnego znaczenia nabiera w takich okolicznościach dostęp do kredytów bankowych, jednakże mikro-, mali i średni przedsiębiorcy jako potencjalni kredytobiorcy wykazują podwyższone ryzyko związane z prowadzeniem działalności, a często także i brak odpowiedniego majątku na zabezpieczenie kredytu, dlatego konieczne stało się poszukiwanie alternatywnych sposobów pozyskiwania kapitału potrzebnego dla prowadzenia działalności gospodarczej.
Private equity i ventures capital
Terminem private equity określa się inwestycje na niepublicznym rynku kapitałowym, których celem jest osiągnięcia średnio-, jak i długoterminowych zysków z przyrostu wartości kapitału. Inaczej mówiąc, jest to proces nabywania udziałów, lub też akcji, w spółkach nienotowanych na regulowanych rynkach publicznych, z zamiarem odsprzedaży tych udziałów (akcji) z zyskiem w przyszłości. Inwestycje private equity pozyskuje się w celu rozwoju nowego produktu lub technologii oraz zwiększenia kapitału obrotowego, może być także wykorzystywane dla poprawy bilansu lub innych wydatków. Private equity jest także pomocne przy rozwiązywaniu kwestii związanych z dziedziczeniem oraz innymi zmianami właścicielskimi, także przy tzw. tzw. wykupie menedżerskim, czyli wykupie udziałów dokonywanym przez grupę zarządzającą. Jedną z odmian private equity jest venture capital, który oznacza politykę dokonywanie inwestycji w przedsiębiorstwo już na wczesnych etapach jego rozwoju. Terminów „private equity” i „ventures capital” bardzo często używa się zamiennie. Jednakże ventures capital stanowi jedynie jedną z odmian private equity. Pod tym pojęciem rozumie się inwestycje, które dokonywane są we wczesnych stadiach rozwoju przedsiębiorstw, i które mają służyć uruchomieniu przedsiębiorstwa, ewentualnie – jego ekspansji. Stanowi ono ważne źródło finansowania inwestycji dla firm o dużym potencjale wzrostu, szczególnie zaś w obszarze nowych technologii. Ventures capital jest sposobem finansowania przede wszystkim przedsiębiorców mikro, małych i średnich przedsiębiorstw; wiąże się on z zapotrzebowaniem na środki finansowe, a z drugiej strony z oczekiwaniami inwestorów na duże zyski. Pojęcie ventures capital bywa często tłumaczone także jako „kapitał ryzyka”, gdyż ryzyko w tego typu inwestycjach jest dużo wyższe niż przeciętnie, co jednak nie stanowi jedynego desygnatu tego pojęcia. Na pojęcie funduszu typu ventures capital składa się także oczekiwanie uzyskania ponadprzeciętnego zysku, a także współudział w zarządzaniu przedsiębiorstwem, w które zainwestowano oraz transfer know-how w zakresie zarządzania. Fundusze tego rodzaju mogą działać w różnorodnych formach przewidzianych prawem, najczęściej jednak stosowaną formą prawną jest spółka komandytowa, niemniej jednak stosowana jest także forma spółki akcyjnej, komandytowo-akcyjnej, czy też spółki z ograniczoną odpowiedzialnością. Odwołując się do definicji, fundusze typu ventures capital zostały zdefiniowane przez J. Węcławskiego w następujący sposób „ventures capital to kapitał własny wnoszony na ograniczony okres przez inwestorów zewnętrznych do małych i średnich przedsiębiorstw dysponujących innowacyjnym produktem, metodą, produkcją lub usługą, które nie zostały jeszcze zweryfikowane przez rynek, czyli stwarzają jeszcze wysokie ryzyko niepowodzenia inwestycji, ale jednocześnie w przypadku sukcesu przedsięwzięcia wspomaganego w zarządzaniu przez inwestorów zapewniają znaczący przyrost wartości zainwestowanego kapitału, który jest realizowany przez zbycie udziałów”.
Business angels
Aniołem biznesu jest zazwyczaj osoba zamożna, którą cechuje doświadczenie z uwagi na to, iż jest on wciąż aktywnym albo byłym przedsiębiorcą (przedsiębiorcą na tzw. „biznesowej emeryturze”), przeznaczająca własny kapitał na finansowanie przedsięwzięć będących we wczesnych fazach rozwoju, w zamian za określony pakiet udziałów. Anioł biznesu posiadając odpowiedniej wielkości kapitał inwestycyjny, a także wiedzę dotyczącą danej branży czy też sektora oraz kontakty z innymi przedsiębiorcami i instytucjami finansowymi, decyduje się podjąć ryzyko gospodarcze – najczęściej inwestuje on swój kapitał w przedsięwzięcia mające na celu wdrożenie wyników przeprowadzonych badań naukowych lub wspiera przedsiębiorstwo we wczesnych fazach jego rozwoju – w zamian za uzyskanie udziału właścicielskiego we wspieranym przedsięwzięciu oraz za prawo wpływania na decyzje mające znaczenie strategiczne, także i dla jego przyszłości. Z uwagi na to, iż Anioły biznesu inwestują swój prywatny kapitał, decyzje przez nich podejmowane, a dotyczące tzw. „wejścia kapitałowego”, uznać należy za subiektywne i samodzielne. Inwestycje Aniołów biznesu są obciążone bardzo wysokim ryzykiem ,dlatego też wymagają bardzo wysokich stóp zwrotu. Kapitał oferowany przez Anioły wypełnia przestrzeń pomiędzy finansowaniem przedsięwzięcia z funduszy własnych, a ventures capital. Anioły biznesu często skupiają się w pewnych grupach, zwanych sieciami, które zajmują się selekcją projektów, odpowiednim ich przygotowaniem, a także szkoleniem przedsiębiorców i inwestorów, pozwalając jednocześnie na zachowanie anonimowości Anioła. Najbardziej znane inwestycje typu Business Angels na świecie to m.in.:
– Apple Computers,
– Amazon.com,
– YouTube,
– Body Shop,
natomiast w Polsce inwestycje tego typu to m.in.:
– Wittchen,
– Merlin.pl
– mPay S.A.
(dane pochodzą z A. Kidyba „Prawo handlowe”, wyd. 12, C.H. Beck, Warszawa 2010, s. 62)
