Odwrócony ciężar dowodu w prawie reklamy – reguła czy wyjątek?

Odwrócony ciężar dowodu w prawie reklamy – reguła czy wyjątek?

Ustawą regulującą stosunki pomiędzy konsumentem i przedsiębiorcą jest ustawa o przeciwdziałaniu nieuczciwym praktykom rynkowym. Zgodnie z art. 13 ustawy ciężar dowodu, że dana praktyka rynkowa nie stanowi nieuczciwej praktyki wprowadzającej w błąd spoczywa na przedsiębiorcy, któremu zarzuca się stosowanie takiej praktyki. Ustawa ta za nieuczciwą praktykę rynkową uznaje agresywne praktyki rynkowe oraz praktykę wprowadzającą w błąd. Oznacza to, że profesjonalny uczestnik rynku, aby wykazać, że jego działania nie naruszają przepisów ustawy, powinien w postępowaniu przed sądem przedstawić np. odpowiednie badania, czy też stosowny certyfikat potwierdzający cechy produktu, o jakich zapewniany był konsument. Przepis ten  wyłom od ogólnej zasady Kodeksu Cywilnego, który w art. 6 stanowi, iż ciężar udowodnienia faktu spoczywa na osobie, która z faktu tego wywodzi skutki prawne. Rozwiązanie to jednak odnosi się tylko do przypadków, które ustawa traktuje jako nieuczciwe praktyki rynkowe wprowadzające w błąd takie jak działanie związane z wprowadzeniem produktu na rynek, które może wprowadzać w błąd w zakresie produktów lub ich opakowań, znaków towarowych, nazw handlowych lub innych oznaczeń indywidualizujących przedsiębiorcę lub jego produkty, a w szczególności reklama porównawcza (odwołanie do elementów reklamy porównawczej).. Natomiast już umieszczanie w reklamie bezpośredniego wezwania dzieci do nabycia reklamowanych produktów lub do nakłonienia rodziców lub innych osób dorosłych do kupienia im reklamowanych produktów uznawane jest jako nieuczciwe (agresywne) praktyki rynkowe, w których ciężar dowodu a contrario art. 13 spoczywa na powodzie.

W przypadku natomiast stosunków pomiędzy przedsiębiorcami zastosowanie będzie miała ustawa o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji, która w art. 18a ustanawia, iż ciężar dowodu prawdziwości oznaczeń lub informacji umieszczanych na towarach albo ich opakowaniach lub wypowiedzi zawartych w reklamie spoczywa na osobie, której zarzuca się czyn nieuczciwej konkurencji związany z wprowadzeniem w błąd. W doktrynie podnosi się natomiast iż przepis art. 18a ma szczególny charakter i należy go interpretować ściśle – dlatego też uznaje się, ze skoro odwrócony ciężar dowodu dotyczy czynu nieuczciwej konkurencji związanej z wprowadzeniem w błąd to w pozostałych przypadkach dowód przeprowadza się na zwykłych zasadach – i tak np. w zakresie reklamy porównawczej pozwany obowiązany jest udowodnić okoliczności podlegające weryfikacji (czyli wykazać prawdziwość informacji lub wypowiedzi natomiast na powodzie spoczywa np. wykazanie, że nastąpił dyskredytujący skutek. Czynem nieuczciwej konkurencji w zakresie reklamy jednak nie jest tylko reklama wprowadzająca w błąd, ale także chociażby reklama  odwołująca się do uczuć klientów przez wywoływanie lęku, wykorzystywanie przesądów lub łatwowierności dzieci czy też reklama, która stanowi istotną ingerencję w sferę prywatności. W tym przypadku konstrukcja odwróconego ciężaru dowodowego nie będzie miała zastosowania.

Podsumowując należy stwierdzić już na podstawie tych dwóch ustaw iż mimo, że na pierwszy rzut oka wydawało by się, iż przytoczone wyżej przepisy powinny mieć zastosowanie do całości spraw, które regulują poszczególne dwie ustawy, to jednak konstrukcja odwróconego ciężaru dowodu ma charakter wyjątkowy i wynika to z literalnego brzmienia obydwu przepisów, które nakazuje jej stosowanie jedynie do przypadków kiedy nieuczciwa praktyka rynkowa lub nieuczciwa konkurencja wprowadza konsumenta lub przedsiębiorcę w błąd. Dlatego też w zakresie prawa reklamy rządzą dwie reguły dowodzenia w postępowaniu przed sądem : reguła wynikająca z art. 6 KC oraz w wyjątkowych okolicznościach reguła odwróconego ciężaru dowodowego.

Polecane

Najnowsze