Zdarzenie wywołujące szkodę:
Z odpowiedzialnością na zasadzie art. 433 kc. mamy do czynienia w każdym przypadku wyrządzenia szkody: wyrzuceniem, wylaniem lub spadnięciem jakiegokolwiek przedmiotu z pomieszczenia.
Podmiot odpowiedzialny za szkodę:
Odpowiedzialność odszkodowawczą ponosi osoba faktycznie zajmująca pomieszczenie. Chodzi zatem o każdą osobę, która rzeczywiście włada pomieszczeniem na podstawie dowolnego tytułu prawnego (m.in. własność, najem, podnajem, użytkowanie, spółdzielcze prawo do lokalu), oraz o osobę, która jest posiadaczem pomieszczenia bez żadnego tytułu prawnego. Dla przyjęcia odpowiedzialności decydującym kryterium jest więc faktyczne, rzeczywiste dysponowanie pomieszczeniem dla siebie, we własnym szeroko rozumianym interesie. Ponadto, w praktyce nie można wykluczyć sytuacji, w której w stosunku do określonego pomieszczenia status „zajmujących pomieszczenie” może przysługiwać jednocześnie kilku podmiotom (np. w przypadku współwłasności). W takiej sytuacji odpowiednie zastosowanie znajdują przepisy dotyczące odpowiedzialności solidarnej, w szczególności. art. 441§1 kc.
Przesłanka odpowiedzialności:
W celu wykazania odpowiedzialności osoby faktycznie władającej pomieszczeniem poszkodowany musi przede wszystkim udowodnić fakt wylania cieszy z tego pomieszczenia, szkodę oraz związek przyczynowy między tymi zdarzeniami.
Wyłączenie odpowiedzialności:
Osoba faktycznie zajmująca pomieszczenie, aby uchylić się od odpowiedzialności odszkodowawczej musi wykazać zaistnienie jednej z trzech przesłanek (tzw. egzoneracyjnych) wskazanych w art. 433 k.c., tj.:
a) siłę wyższą,
b) wyłączną winę poszkodowanego,
c) wyłączną winę osoby trzeciej, za którą zajmujący pomieszczenie nie ponosi odpowiedzialności i której działaniu nie mógł zapobiec. Chodzi w tym przypadku o wszystkie osoby, które w pomieszczeniu znalazły się za jego zgodą (np. domownicy, członkowie rodziny, odwiedzający znajomi, osoby wykonujące pewne prace lub usługi).
Rodzaje odpowiedzialności.
Warto jednak zauważyć, iż w doktrynie prawa cywilnego powstał spór co do możliwości zastosowania art. 433 kc. w przypadku zalania pomieszczenia położonego poniżej.
W nawiązaniu do powyższego należy na marginiesie nadmienić, iż w prawie cywilnym przewidziane są dwa głównie tryby odpowiedzialności – na zasadzie winy i ryzyka.
a) odpowiedzialność na zasadzie winy – w tym przypadku poszkodowany zobowiązany jest wykazać sprawcy szkodę, winę i okoliczności związane ze zdarzeniem,
b) odpowiedzialność na zasadzie ryzyka – w tej sytuacji odpowiada się ze względu na określone stany faktyczne, np. posiadanie budowli.
Zalanie pomieszczenia a odpowiedzialność na zasadzie winy:
Zgodnie z pierwszym stanowiskiem wyrażonym w doktrynie – wykładnia językowa treści art. 433 kc. wyłącza możliwość zastosowania przepisu do przypadków „wylania się” lub „wylania” bez skutku w postaci przemieszczenia cieszy poza obręb zajmowanego budynku (nieruchomości). Na potwierdzenie stanowiska przywołuje się między innymi uchwalę Sądu Najwyższego z dnia 12 lutego 1969r. (sygn. III CZP 3/1969) oraz wyrok Sądu Najwyższego z dnia 5 marca 2002 r. (sygn. akt. I CKN 1156/1999,), w których podniesiono, że art. 433 kc. nie ma zastosowania do odpowiedzialności za szkodę spowodowaną przelaniem się wody z lokalu na wyższej kondygnacji do lokalu niżej położonego. Bacząc na powyższe przedstawiciele w/w koncepcji stoją na stanowisku, że w razie wyrządzenia szkody przez przelanie się wody z lokalu położonego wyżej do lokalu umiejscowionego na niższej kondygnacji odpowiedzialność osób opierać się może jedynie o art. 415 kc. zgodnie, z którym każdy kto ze swojej winy wyrządził drugiemu szkodę, obowiązany jest do jej naprawy.
Zalanie pomieszczenia a odpowiedzialność na zasadzie ryzyka:
Zgodnie z całkowicie odmiennym poglądem władający pomieszczeniem ponosi odpowiedzialność opartą na zasadzie ryzyka. W literaturze, uzasadnieniem tego stanowiska jest przede wszystkim ochrona osób trzecich, które zazwyczaj nie są w stanie wskazać źródła wyrządzonej im szkody w inny sposób, niż przez ustalenie pomieszczenia, z którego wylała się ciecz powodująca szkodę.
Dla przyjęcia odpowiedzialności na podstawie art. 433 kc. szkoda musi wyniknąć z wylania z pomieszczenia, które interpretuje się szeroko – nie tylko w sytuacji gdy następuje to na zewnątrz budynku. W literaturze wskazuje się, iż interpretacja pojęcia „wylanie” nie musi się ograniczać tylko do przemieszczenia się płynu po zewnętrznej stronie budynku i może dotyczyć także wycieku do wnętrza budynku. Na skutek przyjęcia zaprezentowanej teorii, postuluje się, aby zajmujący pomieszczenie odpowiadał na zasadzie art. 433 kc także w przypadku kiedy szkoda spowodowana będzie przelaniem się – na skutek wadliwego działania odpowiednich urządzeń – wody z lokalu wyżej położonego do lokalu położonego niżej.
