Regulacja początku biegu przedawnienia zawarta w art. 120 k.c.

Regulacja początku biegu przedawnienia zawarta w art. 120 k.c.

Moment rozpoczęcia biegu przedawnienia

Artykuł 120 k.c. w swojej treści w rzeczywistości określa trzy normy, które wskazują sposób na wyznaczenie momentu rozpoczęcia biegu przedawnienia. Zgodnie z pierwszą z nich, traktowaną przez doktrynę jako reguła, bieg przedawnienia rozpoczyna się od dnia, w którym roszczenie stało się wymagalne (art. 120 § 1 zd. 1 k.c.). Dwie pozostałe normy, zawarte w art. 120 § 1 zd. 2 k.c. i w art. 120 § 2 k.c. stanowią odpowiednio, iż jeżeli wymagalność roszczenia zależy od podjęcia określonej czynności przez uprawnionego, bieg terminu rozpoczyna się od dnia, w którym roszczenie stałoby się wymagalne, gdyby uprawniony podjął czynność w najwcześniej możliwym terminie oraz że bieg przedawnienia roszczeń o zaniechanie rozpoczyna się od dnia, w którym ten, przeciwko komu roszczenie przysługuje, nie zastosował się do treści roszczenia. Normy te rzecz jasna są traktowane jako wyjątki od reguły.

Wymagalność roszczenia

Roszczenie o spełnienie danego świadczenia uznaje się za wymagalne (w myśl art. 120 k.c.) w chwili, w której wierzyciel mógłby wytoczyć przeciwko dłużnikowi powództwo niepodlegające kwalifikacji jako powództwo przedwczesne. Stosując bardziej przystępne wytłumaczenie omawianego stanu, należy stwierdzić, iż roszczenie jest wymagalne wtedy, gdy dłużnik nie spełnił swojego świadczenia w terminie – roszczenie nabywa przedmiotową cechę od pierwszego dnia następującego po terminie.

Wymagalność roszczenia uzależniona od podjęcia określonej czynności przez uprawnionego

W powyższej próbie zdefiniowania użytego w art. 120 k.c. terminu wymagalność roszczenia, stan ten określony został poprzez stosunek czasu spełnienia świadczenia (a dokładniej jego niespełnienia) od upływu pewnego terminu. Trzeba jednak zauważyć, iż w niektórych przypadkach, roszczenie staje się wymagalne od chwili podjęcia przez podmiot uprawniony określonej czynności (sytuacją taką przewiduje choćby art. 455 k.c. w myśl którego jeżeli termin spełnienia świadczenia nie jest oznaczony ani nie wynika z właściwości zobowiązania, świadczenie powinno być spełnione niezwłocznie po wezwaniu dłużnika do wykonania). Jak zostało już wskazane, w takiej sytuacji w art. 121 § 1 zd. 2 k.c. został określony szczególny sposób wyznaczenia początku biegu przedawnienia.

Roszczenia o zaniechanie

Świadczenie, do którego spełnienia może być zobowiązany dany podmiot może polegać nie tylko na działaniu, ale także na zaniechaniu. Przykładem tego drugiego jest zobowiązanie wspólnika spółki jawnej do powstrzymania się od wszelkiej działalności sprzecznej z interesami spółki (art. 56 k.s.h.). W przypadku naruszenia powyższego obowiązku, bieg przedawnienia rozpocznie się z dniem w którym zobowiązany nie zastosował się do niego (art. 120 § 2 k.c.).

Kogentny charakter regulacji określającej początek biegu przedawnienia

W tym miejscu należy wyraźnie zaznaczyć, iż przepisy dotyczące początku biegu przedawnienia mają charakter bezwzględnie obowiązujący. Oznacza to, że strony konkretnego stosunku prawnego nie mogą wprowadzać odrębnych reguł ustalających początek biegu przedawnienia. W przypadku zaś, gdyby jednak strony takie reguły wprowadziły, na podstawie art. 58 k.c. należałoby uznać je za nieważne jako sprzeczne z przepisami ustawy.

Przepisy szczególne

Nade wszystko należy podkreślić, że art. 120 k.c. jest regulacją ogólną dotyczącą początku biegu przedawnienia, w stosunku do której występuje szereg regulacji szczególnych, znajdujących w konkretnym stanie faktycznym pierwszeństwo przed umawianym przepisem (w myśl reguły lex specialis derogat legi generali).

Bibliografia:

1. Gniewek E. [red.], Podstawy prawa cywilnego, Wydawnictwo C.H. Beck, Warszawa 2005.

2. Radwański Z., Prawo cywilne – część ogólna, Wydawnictwo C.H. Beck, Warszawa 2005.

Polecane

Najnowsze