Przepisy ustaw, które ograniczają zastosowanie przepisów ustawy antymonopolowej, należy uznać za mające charakter lex specialis w stosunku do ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów. Reguły wykładni wskazują, w tym w szczególności zasada lex specialis derogat legi generali, iż ustawa o ochronie konkurencji i konsumentów, jako akt prawny, który formułuje ogólny zakaz kierowany do nielimitowanego kręgu podmiotów, musi ustąpić przepisom o węższym zakresie zastosowania, które dopuszczają pewne zachowania zabronione przez ustawę antymonopolową. Ograniczenia, o jakich mówi art. 3 ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów możemy podzielić na dwie grupy, do jednej zaliczymy ograniczenia dotyczące struktury podmiotowej rynku, do drugiej natomiast ograniczenia odnoszące się do zachowań rynkowych przedsiębiorców. Kluczowe zagadnienie stanowi kwestia sformułowania przepisu aktu prawnego, by można było przyjąć, że stanowi ograniczenie konkurencji dopuszczalne na gruncie art. 3 ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów. Wyróżnić możemy tutaj dwie sytuacje. Pierwszą, która odnosi się do przypadków, w których przepis innego aktu prawnego wprost wyłącza możliwość zastosowania przepisów ustawy antymonopolowej do określonych zachowań. Przykłady takiego rozwiązania stanowią:
– ustawa z dnia 20 kwietnia 2004r. o organizacji rynku mleka i przetworów mlecznych, gdzie zgodnie z art. 2 do działalności Agencji Rynku Rolnego w zakresie zadań określonych w załączniku do ustawy nie stosuje się przepisów ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów;
– ustawa z dnia 19 grudnia 2003r. o organizacji rynków owoców i warzyw, rynku chmielu, rynku tytoniu oraz rynku suszu paszowego, gdzie zgodnie z art. 1 ust. 2 do regulacji rynków objętych zakresem regulacji ustawy nie stosuje się przepisów o ochronie konkurencji;
– ustawa z dnia 19 listopada 2009r. o grach hazardowych, gdzie w art. 5 wskazano, że prowadzenie działalności w zakresie gier liczbowych, loterii pieniężnych i gier telebingo stanowi monopol państwa oraz że do prowadzenia takiej działalności nie mają zastosowania przepisy o ochronie konkurencji i konsumentów w zakresie ochrony konkurencji.
Należy zaznaczyć, że tego typu regulacje nie oznaczają, iż przedsiębiorca, któremu przyznano prawny monopol na prowadzenie określonej działalności wykonywać ją może w sposób niepodlegający żadnym ograniczeniom, także tym, o których mówi ustawa antymonopolowa. Zastosowanie jej przepisów jest bowiem wyłączone tylko w takim zakresie, w jakim jest to niezbędne dla realizacji celów leżących u podstaw wprowadzenia monopolu na określoną działalność oraz wyłącznie w zakresie wykonywania działalności objętej monopolem ustawowym. Pozostałe działania przedsiębiorcy, co do zasady oceniane być mogą przez pryzmat zakazu praktyk ograniczających konkurencję. Sytuacja komplikuje się w przypadkach, gdy brak jest wyraźnego i niebudzącego wątpliwości wyłączenia przepisów ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów. W takich przypadkach konieczne jest, aby przepis aktu prawnego przewidujący regulację odrębną, nie pozostawiał możliwości zachowania się innego, niż te, które na gruncie ustawy antymonopolowej jest uznane za ograniczające konkurencję.
Warto zaznaczyć, że obecnie nie obowiązuje już monopol w zakresie międzynarodowych usług telefonicznych oraz usług międzynarodowych świadczonych za pomocą sieci eksploatowanych przez podmiot zagraniczny lub spółkę z udziałem podmiotów zagranicznych, który do końca 2003 roku przysługiwał Telekomunikacji Polskiej SA.
Bibliografia:
1) A. Stawicki, E. Stawicki [red.], Ustawa o ochronie konkurencji i konsumentów. Komentarz, wyd. Wolters Kluwer Polska, Warszawa 2011;
2) C. Banasiński, E Piontek [red.], Ustawa o ochronie konkurencji i konsumentów. Komentarz, wyd. LexisNexis, Warszawa 2009;
3) K. Kohutek, M. Sieradzka, Ustawa o ochronie konkurencji i konsumentów. Komentarz, wyd. Wolters Kluwer Polska, Warszawa 2008.