Podmiot opodatkowania w podatku od spadków i darowizn

Podmiot opodatkowania w podatku od spadków i darowizn

Uwagi ogólne

Element konstrukcji podatku, składający się na technikę podatkową, jakim jest podmiot opodatkowania wskazuje kto, na podstawie ustawy podatkowej, zobowiązany jest do zapłacenia podatku. Rozpatrując termin „podmiot opodatkowania” można wyróżnić, ze względu na jego charakter, podmiot czynny oraz podmiot bierny. Podmiotem czynnym jest związek publicznoprawny (np. państwo, jednostka samorządu terytorialnego) korzystający z atrybutu władztwa i przymusu administracyjnego. Podmiotem biernym jest natomiast ten podmiot, który został zobowiązany do zapłacenia podatku.

Definicja podatnika i płatnika.

Podatnikiem jest osoba fizyczna, osoba prawna lub jednostka organizacyjna niemająca osobowości prawnej, podlegająca na mocy ustaw podatkowych obowiązkowi podatkowemu (art. 7 § 1 Ordynacji podatkowej), przy czym ustawy podatkowe mogą ustanawiać podatnikami także inne podmioty (§ 2). Z kolei płatnikiem jest osoba fizyczna, osoba prawna lub jednostka organizacyjna niemająca osobowości prawnej, obowiązana na podstawie przepisów prawa podatkowego do obliczenia i pobrania od podatnika podatku i wpłacenia go we właściwym terminie organowi podatkowemu (art. 8 Ordynacji podatkowej). Podatnikami podatku od spadków i darowizn są osoby fizyczne – obywatele polscy lub osoby mające stałe miejsce pobytu na terenie RP – które nabyły własność rzeczy i prawa majątkowe poprzez spadek, zasiedzenie, dyspozycję wkładcy lub darowiznę, gdyż zgodnie z art. 1 ustawy podatkowi od spadków i darowizn podlega nabycie przez osoby fizyczne własności rzeczy znajdujących się na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej lub praw majątkowych wykonywanych na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, pod określonymi tytułami, które to zostały wyczerpująco wymienione w dalszej części tego przepisu.

Grupy podatkowe

Podstawą opodatkowania podatkiem od spadków i darowizn jest tzw. czysta wartość nabytych rzeczy i praw majątkowych, czyli wartość po potrąceniu długów i ciężarów, powiększona o odszkodowanie należne z tytułu ubezpieczenia ubytków rzeczy, i pomniejszona o kwotę wolną od podatku. Wysokość podatku ustala się w zależności od grupy podatkowej, do której zaliczony jest nabywca. Zaliczenie do grupy podatkowej następuje według osobistego stosunku nabywcy do osoby, od której lub po której zostały nabyte rzeczy i prawa majątkowe. Zgodnie z art. 14 ust. 3 ustawy z dnia 28 lipca 1983r. o podatku od spadków i darowizn, do poszczególnych grup podatkowych zalicza się:

– do grupy I – małżonka, zstępnych, wstępnych, pasierba, zięcia, synową, rodzeństwo,

ojczyma, macochę i teściów;

– do grupy II – zstępnych rodzeństwa, rodzeństwo rodziców, zstępnych i małżonków

pasierbów, małżonków rodzeństwa i rodzeństwo małżonków, małżonków rodzeństwa małżonków, małżonków innych zstępnych;

– do grupy III – innych nabywców.

Warto zaznaczyć, iż zgodnie z art. 14 ust. 4 ustawy, za rodziców w rozumieniu ustawy uważa się również przysposabiających, a za zstępnych także przysposobionych i ich zstępnych.

Ustawa wyróżnia ponadto jeszcze jedną grupę podatkową, tzw. „grupę zero”, o której mowa w art. 4a ustawy, do której zalicza się małżonka, zstępnych, wstępnych, pasierba, rodzeństwo, ojczyma i macochę. Nabycie własności rzeczy lub praw majątkowych przez te osoby zwalnia się z podatku, jeżeli spełnią określone warunki, mianowicie:

1) zgłoszą nabycie własności rzeczy lub praw majątkowych właściwemu naczelnikowi urzędu skarbowego w terminie 6 miesięcy od dnia powstania obowiązku podatkowego powstałego na podstawie art. 6 ust. 1 pkt 2–8 i ust. 2, a w przypadku nabycia w drodze dziedziczenia w terminie 6 miesięcy od dnia uprawomocnienia się orzeczenia sądu stwierdzającego nabycie spadku, z zastrzeżeniem ust. 2 i 4,

2) udokumentują – w przypadku gdy przedmiotem nabycia tytułem darowizny lub polecenia darczyńcy są środki pieniężne, a wartość majątku nabytego łącznie od tej samej osoby w okresie 5 lat, poprzedzających rok, w którym nastąpiło ostatnie nabycie, doliczona do wartości rzeczy i praw majątkowych ostatnio nabytych, przekracza kwotę określoną w art. 9 ust. 1 pkt 1 – ich otrzymanie dowodem przekazania na rachunek bankowy nabywcy albo jego rachunek prowadzony przez spółdzielczą kasę oszczędnościowo-kredytową lub przekazem pocztowym.

W przypadku niespełnienia powyższych warunków nabycie własności rzeczy lub praw majątkowych podlega opodatkowaniu na zasadach określonych dla nabywców zaliczonych do I grupy podatkowej, przy czym obowiązek zgłoszenia nie obejmuje przypadków, gdy:

1)wartość majątku nabytego łącznie od tej samej osoby lub po tej samej osobie w okresie 5 lat, poprzedzających rok, w którym nastąpiło ostatnie nabycie, doliczona do wartości rzeczy i praw majątkowych ostatnio nabytych, nie przekracza kwoty określonej w art. 9 ust. 1 pkt 1 lub

2)gdy nabycie następuje na podstawie umowy zawartej w formie aktu notarialnego.

Płatnicy

Zgodnie z art. 18 ustawy notariusze są płatnikami podatku od darowizny dokonanej w formie aktu notarialnego albo zawartej w tej formie umowy nieodpłatnego zniesienia współwłasności lub ugody w tym przedmiocie. Płatnicy są obowiązani:

1) prowadzić rejestr podatku;

2) pobrać należny podatek z chwilą sporządzenia aktu notarialnego;

3) wpłacić pobrany podatek na rachunek urzędu skarbowego, którym kieruje naczelnik urzędu skarbowego właściwy ze względu na siedzibę płatnika, w terminie do 7 dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym pobrano podatek, a także przekazać w tym terminie deklarację o wysokości pobranego i wpłaconego przez płatnika podatku, według ustalonego wzoru, wraz z informacją o kwocie podatku należnego poszczególnym gminom;

4) przekazywać w terminie, o którym mowa w pkt 3, naczelnikowi urzędu skarbowego właściwemu ze względu na siedzibę płatnika, odpisy sporządzanych aktów notarialnych dotyczących czynności, z tytułu których są płatnikami podatku.

Polecane

Najnowsze