Kandydat na biegłego sądowego
Zgodnie z § 12 ust. 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 24 stycznia 2005 r. w sprawie biegłych sądowych, biegłym sądowym może być ustanowiona osoba, która:
1. korzysta z pełni praw cywilnych i obywatelskich (oznacza to, iż osoba – kandydat na biegłego sądowego musi posiadać pełną zdolność do czynności prawnych, a ponadto: nie może być pozbawiony praw publicznych na podstawie prawomocnego wyroku sądu),
2. ukończyła 25 lat życia,
3. posiada teoretyczne i praktyczne wiadomości specjalne w danej gałęzi nauki, techniki, sztuki, rzemiosła, a także innej umiejętności, w sprawie dla której ma być ustanowiona,
4. daje rękojmię należytego wykonywania obowiązków biegłego (jest odpowiedzialna za informacje wskazane w sporządzonej przez nią opinii),
5. wyrazi zgodę na ustanowienie jej biegłym.
Posiadane przez tę osobę wiadomości specjalne w danej gałęzi nauki powinny udokumentowane np. poprzez złożenie dyplomu ukończenia specjalistycznych studiów, ukończenie specjalizacji w danej dziedzinie medycyny etc.
Wymóg wiadomości specjalnych zawartych w opinii biegłego dotyczących poszczególnej dziedziny nauki, determinuje fakt dla którego opinia biegłego nie może być zastępowana innym środek dowodowym. Ani świadek, ani strony nie posiadają wiadomości specjalistycznych w danej dziedzinie nauki, pozwalających na rozstrzygnięcie zasadniczych kwestii spornych w procesie, mających wpływ na rozstrzygnięcie sprawy, ostateczny wynik, będący podstawą do wydania przez sąd wyroku.
Biegłym sądowym jest również tłumacz języka migowego. Musi on jednak legitymować się ważnym certyfikatem poświadczającym znajomość języka migowego albo posiadać tytuł eksperta tego języka.
Procedura ustanowienia biegłego sądowego
Biegłych sądowych ustanawia prezes sądu okręgowego przy tym sądzie. Biegłych sądowych powołuje się na okres pięciu lat, który kończy się wraz z upływem ostatniego roku kalendarzowego. W przypadku gdy kandydat na biegłego sądowego jest zatrudniony na podstawie umowy o pracę, prezes sądu okręgowego przed podjęciem decyzji o ustanowieniu biegłego sądowego, zasięga opinii zakładu pracy zatrudniającego kandydata. Tożsama procedura ma miejsce w przypadku, gdy kandydat na biegłego sądowego wykonuje wolny zawód. Wówczas opinię wyraża organizacja zawodowa, do której ta osoba należy. Po podjęciu decyzji o ustanowieniu powyższych osób biegłymi sądowymi, prezes sądu okręgowego powiadamia zakład pracy lub organizację zawodową o tym fakcie.
Osoba, która została ustanowiona biegłym sądowym, przed objęciem funkcji składa wobec prezesa sądu okręgowego przyrzeczenie o następującej treści: „Świadomy znaczenia mych słów i odpowiedzialności przed prawem przyrzekam uroczyście, że powierzone mi obowiązki biegłego sądowego wykonywać będę z całą sumiennością i bezstronnością”. Biegły sądowy przed rozpoczęciem czynności w każdej sprawie, w której zlecono mu sporządzenie opinii, powołuje się na powyższe przyrzeczenie.
Prezes sądu okręgowego sporządza i prowadzi listy biegłych sądowych – według poszczególnych gałęzi nauki, techniki, sztuki, rzemiosła, w których znajduje się adres biegłego sądowego i termin, do którego został ustanowiony. Listy te dostępne są dla osób zainteresowanych w sekretariatach sądowych, przede wszystkim dla stron i uczestników postępowania.
Prezes sądu okręgowego podaje do wiadomości sądom rejonowym działającym w jego okręgu oraz Ministerstwu Sprawiedliwości listy biegłych sądowych. Ponadto obowiązkiem prezesa sądu okręgowego jest zawiadamianie powyższych jednostek o każdej zmianie listy biegłych.
Skreślenie z listy biegłych sądowych a zwolnienie z funkcji biegłego sądowego
Prezes sądu okręgowego skreśla biegłego z listy biegłych sądowych:
1. z chwilą zwolnienia z funkcji (co następuje na prośbę biegłego albo gdy okaże się, że w chwili ustanowienia nie spełniał powyższych warunków, określonych w § 12 ust. 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 24 stycznia 2005 r. w sprawie biegłych sądowych i nadal ich nie spełnia, albo też utracił powyższe warunki przed upływem okresu, na który został powołany),
1. w razie śmierci biegłego,
2. z upływem okresu ustanowienia biegłego, chyba że nastąpiło ponowne ustanowienie danej osoby jako biegłego sądowego.
