Pojęcie konsumenta i jego ochrona w polskiej regulacji prawnej

Pojęcie konsumenta i jego ochrona w polskiej regulacji prawnej

Potoczne rozumienie pojęcia „konsument”.

Konsumentem w potocznym rozumieniu jest osoba, która konsumuje lub nabywa dobra oraz usługi. Można określić konsumenta także jako ogniwo występujące na samym końcu łańcucha ekonomicznego. Takie rozumienie terminu „konsument” prezentuje również Sąd Najwyższy, który w jednym ze swych orzeczeń określił konsumenta jako „spożywcę, nabywcę towarów na własny użytek, użytkownika”. Warto zaznaczyć, iż można się także spotkać z zamiennie używanym z pojęciem konsumenta pojęciem klienta.

Pojęcie konsumenta w Konstytucji RP.

W Konstytucji RP pojęcie konsumenta zostało użyte w treści art. 76, który stanowi, iż „władze publiczne chronią konsumentów, użytkowników i najemców przed działaniami zagrażającymi ich zdrowiu, prywatności i bezpieczeństwu oraz przed nieuczciwymi praktykami rynkowymi”. Na gruncie przepisów Konstytucji konsument jest rozumiany jako osoba nabywająca towar na własny użytek. Konsument jest tutaj ujmowany jako jednostka słabsza pod względem ekonomicznym, gorzej niż przedsiębiorca zorganizowana, a także źle poinformowana, co sprawia, iż wymaga szczególnej ochrony. Przepis art. 76 jest normą prawną, która nie posiada jednak samodzielnego charakteru prawnego. Adresowana jest tylko do władz publicznych, nie zaś do indywidualnych konsumentów, co uniemożliwia egzekucję określonego w tym przepisie obowiązku. Przepis ten nie ustanawia po stronie konsumentów praw podmiotowych, które pozwalają na żądanie od władz publicznych określonych świadczeń.

Pojęcie konsumenta w prawie cywilnym.

W prawie prywatnym pojęcie konsumenta jest instytucją stosunkowo nową. W Kodeksie cywilnym słowo to pojawiło się po raz pierwszy w wyniku nowelizacji z 1990r., nie zostało tam jednak zdefiniowane na potrzeby całe ustawy, a przepis w którym się to pojęcie znajdowało zawierał delegację dla Rady Ministrów do określenia szczegółowych warunków zawierania i wykonywania umów z udziałem konsumentów, gdy uzasadnia to ochrona ich interesów. Wprowadzenie do Kodeksu cywilnego art. 221 uczyniło zadość potrzebie wprowadzenia jednolitej konstrukcji normatywnej definicji konsumenta, która funkcjonuje w całym systemie prawnym. Doktryna podnosi, iż kodeksowa definicja konsumenta charakteryzuje się „jednostronnością” budowy, tzn. definicja ta określa jedynie cechy konsumenta, a nie odnosi się do cech drugiej strony czynności prawnej. Brak określenia w definicji konsumenta podmiotu, z którym zawiera on umowę, nie uprawnia do stwierdzenia, iż możliwe jest objęcie tym zakresem konsumenta. Drugą stroną umowy zawieranej przez konsumenta może być wyłącznie profesjonalista (przedsiębiorca).

Polska doktryna i orzecznictwo modelu konsumenta, jako podmiotu ochrony publicznoprawnej nie ujmuje jednolicie. Zdaniem niektórych należy opowiedzieć się za przyjęciem wzorca adresata nieuważnego, który łatwo poddaje się sugestiom. Z drugiej strony orzecznictwo sądów krajowych często staje na stanowisku, które za punk wyjścia przyjmuje model konsumenta na tyle wykształconego i wyedukowanego, że można od niego wymagać samodzielności w zakresie wyszukiwania informacji o produkcie oraz właściwej ich oceny. Ostatnio jednak najczęściej przyjmowanym założeniem jest europejski model konsumenta, czyli wzorzec konsumenta przeciętnego – należycie poinformowanego oraz odpowiednio spostrzegawczego i ostrożnego.

Bibliografia:

1) A. Stawicki, E. Stawicki [red.], Ustawa o ochronie konkurencji i konsumentów. Komentarz, wyd. Wolters Kluwer Polska, Warszawa 2011;

2) C. Banasiński, E Piontek [red.], Ustawa o ochronie konkurencji i konsumentów. Komentarz, wyd. LexisNexis, Warszawa 2009;

3) K. Kohutek, M. Sieradzka, Ustawa o ochronie konkurencji i konsumentów. Komentarz, wyd. Wolters Kluwer Polska, Warszawa 2008.

Polecane

Najnowsze