Sesja sądowa to szereg posiedzeń, które są wyznaczone dla rozpoznania oznaczonych spraw, zaś wokanda to zestawienie spraw w kolejności, w jakiej mają być danego dnia rozpoznawane. Wokanda wymienia skład sądu, salę rozpraw, godzinę rozpoczęcia danego posiedzenia, sygnaturę akt sprawy, przedmiot sprawy i oznaczenie stron. Wokanda wywieszana jest zawsze na drzwiach sali rozpraw. Woźny bądź protokolant odnotowuje na niej czas zakończenia poszczególnych posiedzeń.
Rodzaj składu orzekającego jest ściśle określony w przepisach. Przed sądem cywilnym spotkać się można ze składem jednoosobowy zawodowym, składem trzyosobowym (jeden sędzia zawodowy i dwóch ławników) oraz składem trzyosobowym, zawodowym. W przypadku składów trzyosobowych po środku zasiada przewodniczący, który kieruje przebiegiem rozprawy. W składzie ławniczym, przewodniczącym zawsze będzie sędzia zawodowy. Urzędowym strojem sędziego jest toga z żabotem koloru fioletowego. Przewodniczący lub sędzia orzekający jednoosobowo zakładają zawsze łańcuch z wizerunkiem orła.
Posiedzenie sądu rozpoczyna wywołanie sprawy przez woźnego lub protokolanta. Należy pamiętać, że rozprawa przed sądem cywilnym jest traktowana jako całość i trwa aż do jej zamknięcia mimo ewentualnego odraczania kolejnych posiedzeń.
Po wywołaniu sprawy sąd może zarządzić rozpoznanie sprawy przy drzwiach zamkniętych. Jest to wyjątek od zasady jawności, uzasadniony, gdy publiczne rozpoznanie sprawy zagraża porządkowi publicznemu lub moralności, a także jeżeli mogą być ujawnione okoliczności objęte ochroną informacji niejawnych. Wniosek o rozpoznanie sprawy przy drzwiach zamkniętych może zgłosić także strona, jeżeli przedstawi sądowi uzasadnione przyczyny lub jeżeli roztrząsane mają być szczegóły życia rodzinnego. W sprawach małżeńskich posiedzenia z mocy ustawy odbywają się przy drzwiach zamkniętych, chyba, że obie strony zażądają publicznego rozpoznania sprawy, a sąd przychyli się do tego wniosku. Jeżeli rozprawa odbywa się przy drzwiach zamkniętych, na sale rozpraw prawo wstępuj mają strony, interwenienci uboczni, ich przedstawiciele ustawowi i pełnomocnicy, prokurator, przedstawiciel organizacji społecznej biorącej udział w toczącym się postępowaniu oraz osoby zaufania (po dwie z każdej strony). Jeżeli rozprawa jest jawna, to przewodniczący rozstrzyga o ewentualnym wniosku przedstawicieli mediów o rejestrację obrazu i dźwięku z przebiegu rozprawy.
Przewodniczący sprawdza obecność na sali osób wezwanych i zawiadomionych o rozprawie. Strona ma prawo w piśmie procesowym żądać przeprowadzenia rozprawy pod jej nieobecność. Jeżeli sąd stwierdzi nieprawidłowość w doręczeniu wezwania albo jeżeli nieobecność strony jest wywołana nadzwyczajnym wydarzeniem lub inną znaną sądowi przeszkodą, której nie można przezwyciężyć, rozprawa ulega odroczeniu.
Na początku rozprawy strony przedstawiają przed sądem swoje żądania i wnioski, a także dowody na ich poparcie. Najpierw czyni to powód, a następnie pozwany. Żądania dotyczą przedmiotu sprawy i jej rozstrzygnięcia, a wnioski odnoszą się do kwestii formalnych (np. wniosek o odroczenie rozprawy). Należy pamiętać o skutkach bezczynności stron w postępowaniu. W przypadku bezczynności pozwanego, zapaść może nawet wyrok zaoczny. Strony mają obowiązek przedstawić swoje stanowisko odnośnie twierdzeń strony przeciwnej. Bierność w tej sytuacji również może doprowadzić do negatywnych konsekwencji, np. gdy pozwany nie podważa pewnych faktów podnoszonych przez powoda, mogą one zostać przez sąd uznane za fakty przyznane.
Strona ma prawo w procesie przytaczać dowody na poparcie swoich twierdzeń, powinna to jednak czynić bez nieuzasadnionej zwłoki. Postępowanie dowodowe jest kluczowym elementem rozprawy. Można przeprowadzać dowody z dokumentów, przesłuchania świadków, oględzin przedmiotu, miejsca lub osoby. Istnieje także cała grupa dowodów pomocniczych, jak np. dowód z filmu, rysunku, taśmy dźwiękowej, grupowego badania krwi. Co do zasady przesłuchanie stron jest dowodem jedynie posiłkowym. Przeprowadza się go, jeżeli inne środki dowodowe zostały już przeprowadzone albo brak jest takich środków, a zostały niewyjaśnione fakty istotne dla rozstrzygnięcia sprawy. Odróżnić należy informacyjne wysłuchanie stron, które ma na celu ustalenie spornych kwestii między stronami.
Jeżeli zdaniem sądu sprawa została już dostatecznie wyjaśniona i dojrzała do rozstrzygnięcia, udziela on głosu stronom (najpierw przemawia powód, następnie pozwany). Strony mogą ograniczyć się jedynie do stwierdzenia, że podtrzymują swoje wnioski co do istoty sprawy zgłoszone na początku rozprawy. Mogą jednak także odnieść się do przeprowadzonego postępowania dowodowego oraz do twierdzeń strony przeciwnej. Skład orzekający nie powinien przerywać, ani komentować przemówienia strony, za wyjątkiem upomnień dotyczących czasu jej trwania, powtórzeń, odbiegania od przedmiotu sprawy, czy używania słów powszechnie uznanych za obraźliwe.
Po przemówieniach stron przewodniczący wydaje zarządzenie o zamknięciu rozprawy. Zamkniętą rozprawę sąd powinien otworzyć na nowo jeżeli, np. ujawniły się nowe okoliczności faktyczne lub zaszła zmiana w składzie sądu orzekającego przed wydaniem wyroku.
Po zamknięciu rozprawy skład sędziowski udaje się na naradę, na której zapada wyrok, spisywana i podpisywana jest jego sentencja. Następnie sentencja jest odczytywana na posiedzeniu jawnym i dokonywane jest ustne uzasadnienie rozstrzygnięcia. W sprawach szczególnie zawiłych ogłoszenie wyroku może zostać odroczone – tylko jeden raz na czas do dwóch tygodni. Podczas ogłaszania wyroku wszystkie osoby obecne na sali poza składem sędziowskim przyjmują postawę stojącą.
