Zawiadomienie Prezesa UOKiK w świetle ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów

Uwagi ogólne

Postępowanie antymonopolowe w sprawach praktyk ograniczających konkurencję polegających na zawarciu porozumienia ograniczającego konkurencję lub na nadużywaniu pozycji dominującej oraz w sprawach praktyk naruszających zbiorowe interesy konsumentów wszczynane jest wyłącznie z urzędu. Nie ma zatem możliwości zainicjowania wskazanych wyżej postępowań na wniosek. Kwestię tą reguluje art. 49 u.o.k.k. Zawiadomienie, o którym mowa w tytule niniejszego artykułu nie wiąże w żaden sposób Prezesa Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów. Jest to zasadnicza różnica w stosunku do regulacji poprzednio obowiązującej ustawy antymonopolowej z 2000r., gdzie Prezes UOKiK był związany wnioskiem o wszczęcie postępowania. Obecnie nie musi się on odnieść do niego obligatoryjnie w formie decyzji administracyjnej, czy postanowienia. Stanowi ono jedynie dla niego pierwotne źródło informacji. Pełni funkcję informacyjną i jest środkiem wspomagającym Prezesa w zwalczaniu praktyk ograniczających konkurencję lub naruszających zbiorowy interes konsumentów.

Podmioty uprawnione do złożenia zawiadomienia

Jak wskazano wyżej, uprawnionym do złożenia zawiadomienia jest każdy. Ustawodawca, jak podkreśla się w literaturze, nie wyszczególnia w przepisach ustawy konkretnego katalogu podmiotów z jednego prostego powodu – zawiadomienie pełni funkcję informacyjną. Zawiadomienie może zostać dokonane przez podmioty o różnym statusie prawnym – osoby fizyczne, osoby prawne oraz jednostki nieposiadające osobowości prawnej. Wnioskodawcami w świetle art. 86 i 100 przywoływanej ustawy mogą być: przedsiębiorcy (przy podejrzeniu stosowania praktyk ograniczających konkurencję przedsiębiorcy – konkurencji, a także przedsiębiorcy – kontrahenci), związki przedsiębiorców, indywidualni konsumenci, organizacje konsumenckie, rzecznicy konsumentów, Inspekcja Handlowa, Rzecznik Praw Obywatelskich, organy regulacyjne (UKE, URE, ULC, KRRiT itd.), centralne i terenowe organy administracji rządowej itd. Nadto ustawa nie warunkuje na gruncie art. 86 ustawy wykazania przez składającego zawiadomienie interesu prawnego, czy faktycznego. Zaś na gruncie art. 100 interesu prawnego, czy ekonomicznego.

Treść i forma zawiadomienia

Zawiadomienie składane na podstawie art. 86 może dotyczyć tylko porozumień ograniczających konkurencję oraz nadużywania pozycji dominującej. Natomiast wniosek regulowany przez art. 100 tylko praktyk naruszających zbiorowe interesy konsumentów. Co ważne, zawiadomienie składane na gruncie art. 86 u.o.k.k. nie może dotyczyć praktyk naruszających zbiorowy interes konsumentów. Sytuacja ta ma analogiczne zastosowanie do drugiego cytowanego artykułu.

Podejrzenie stosowania praktyk ograniczających konkurencję oraz naruszających zbiorowy interes konsumentów powinno być uzasadnione (art. 86 ust. 1 i art. 100 ust. 1 u.o.k.k. in fine). K. Kohutek podkreśla, że uzasadnienie jest obligatoryjnym elementem każdego zawiadomienia, które powinno wyraźnie wyodrębnione w jego treści. Elementy wspólne dla obu rodzajów zawiadomień, składające się na jego treść wymienione zostały w art. 86. ust. 2 pkt 1-5 ustawy:

1. Wskazanie przedsiębiorcy, któremu jest zarzucane stosowanie praktyki ograniczającej konkurencję (lub naruszającej zbiorowy interes konsumentów) – określenie firmy przedsiębiorcy, adresu siedziby, danych ewidencyjnych (np. numer REGON czy NIP), czy branży gospodarczej, w której działa. Dane te powinny być na tyle szczegółowe, by umożliwić Prezesowi UOKiK identyfikację podmiotu.

1. 2. Opis stanu faktycznego będącego podstawą zawiadomienia – takie zachowania, zakazane praktyki stosowane przez przedsiębiorcę, które zdaniem wnioskodawcy mogą naruszać przepisy ustawy.
2. 3. Wskazanie przepisu ustawy lub Traktatu WE, którego naruszenie zarzuca zgłaszający zawiadomienie – w przypadku zawiadomienia w świetle art. 86 chodzi tu o przepisy, które zakazują praktyk ograniczających konkurencję wyrażone w art. 6 i 9 ustawy oraz art. 81 i 82 TWE, a jeśli chodzi o zawiadomienie w świetle art. 100 o zakaz wyrażony w art. 24. Nie można w przypadku tego drugiego zawiadomienia powołać się na przepisy traktatowe jako jego podstawę, ponieważ TWE nie zawiera zakazu dotyczącego praktyk naruszających zbiorowe interesy konsumentów.;
3. 4. Uprawdopodobnienie naruszenia przepisów ustawy lub Traktatu WE – załączenie wszelkiego rodzaju dokumentów, które mogą stanowić dowód naruszenia przepisów ustawy (art. 86 ust. 3 u.o.k.k.). Mogą to być nie tylko dokumenty papierowe, ale także zdjęcia czy nagrania itp.
4. 3. Dane identyfikujące zgłaszającego zawiadomienie – nazwa lub imię i nazwisko, adres zamieszkania lub siedziba wnioskodawcy. Te niezbędne dane powinny być na tyle szczegółowe, by Prezes Urzędu mógł poinformować zawiadamiającego o sposobie rozpatrzenia zawiadomienia zgodnie z art. 86 ust. 4 ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów.

Zawiadomienie może być złożone na piśmie. Może zostać także wysłane drogą pocztową lub elektroniczną, która do ważności nie wymaga elektronicznego podpisu. Zawiadomienie jest wolne od opłat.

Rozpatrzenie i odpowiedź Prezesa UOKiK na zawiadomienie

Prezes Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów jest zobowiązany w świetle art. 86 ust. 4 ustawy antymonopolowej poinformować zawiadamiającego o sposobie rozpatrzenia zawiadomienia na piśmie wraz z uzasadnieniem. Podkreśla się, że uzasadnienie powinno pojawić się w każdym przypadku, gdy organ antymonopolowy nie podejmuje dalszych czynności w związku z przedłożonym mu zawiadomieniem. Jak podnosi A. Jurkowska uzasadnienie podjęcia dalszych czynności przez Prezesa UOKiK w związku z informacjami zawartymi we wniosku wydaje się zbędne, ponieważ Prezes działa zgodnie z oczekiwaniami wnioskodawcy. W kwestiach nie uregulowanych w tym przepisie ustawodawca odsyła do art. 35-37 Kodeksu postępowania administracyjnego (t.j. Dz.U. z 2000r., Nr 98, poz. 1071). Rozpatrzenie powinno zostać dokonane bez zbędnej zwłoki – co do zasady 1 miesiąc, zaś przypadki skomplikowane – 2 miesiące (tak art. 35 § 3 k.p.a.). W przypadku nie załatwienia sprawy przez Prezesa zgłaszającemu zawiadomienie przysługuje zażalenie (art. 37 § 1 k.p.a.).

 

Bibliografia:

1) A. Brzezińska-Rawa, Wprowadzenie do prawa antymonopolowego, wyd. TNOiK „Dom Organizatora”, Toruń 2009.

2) K. Kohutek, M. Sieradzka, Ustawa o ochronie konkurencji i konsumentów. Komentarz, wyd. Wolters Kluwer Polska, Warszawa 2008.

3) T. Skoczny (red.), Ustawa o ochronie konkurencji i konsumentów. Komentarz, wyd. C.H. Beck, Warszawa 2009.