Istota przekazu
Art. 9211 Kodeksu cywilnego głosi, że „Kto przekazuje drugiemu (odbiorcy przekazu) świadczenie osoby trzeciej (przekazanego), upoważnia tym samym odbiorcę przekazu do przyjęcia, a przekazanego do spełnienia świadczenia na rachunek przekazującego.” Kluczową rolę pełni tu oświadczenie przekazującego, które po pierwsze upoważnia przekazanego do spełnienia świadczenia (na rzecz odbiorcy przekazu), a po drugie upoważnia właśnie odbiorcę przekazu do odbioru tego świadczenia. By zrozumieć istotę prawną przekazu najlepiej przedstawić schemat, w którym występują 3 podmioty:
1.Przekazujący
2.Przekazany
3.Odbiorca przekazu
Między nimi występują określone stosunku prawne. Mianowicie między 1 i 2 funkcjonuje stosunek pokrycia, natomiast między 1 i 3 stosunek waluty. W stosunku pokrycia skutek będzie taki, jakby przekazany spełnił świadczenie do rąk przekazującego, natomiast w stosunku waluty świadczenie przekazanego ma taki skutek, jakby było spełnione przez przekazującego.
Jednak z samej konstrukcji przekazu nie wynika obowiązek przekazanego do spełnienia świadczenia (chyba że przekazany jest dłużnikiem przekazującego, przekaz nastąpił właśnie ze względów na owy dług wtedy przekazany jest zobowiązany do zadośćuczynienia przekazowi).
Stosunek prawny między podmiotami nr 2 i 3 nastąpi dopiero poprzez przyjęcie przekazu przez przekazanego. Jest to akcept. Następuje ono przez oświadczenie, które składa przekazany odbiorcy przekazu.
Kluczowym będzie także moment zwolnienia ze zobowiązania przekazującego (jest on bowiem dłużnikiem wobec odbiorcy przekazu). Zwolnienie to następuje dopiero przez spełnienie świadczenia (chyba, że w umowie postanowiono inaczej). Co do zasady nie następuje to więc z momentem przyjęcia przekazu czy przekazania świadczenia.
Charakter prawny przyjęcia przekazu
Przyjęcie przekazu ma charakter abstrakcyjny, co skutkuje faktem, że przekazany nie może powoływać się ani na zarzuty wynikające ze stosunku pokrycia ani stosunku waluty. Nie można więc przywołać zarzutu np. wadliwości umowy między przekazującym o odbiorcą przekazu. Przekazany może powoływać się tylko na zarzuty wnikające z treści przekazu i na zarzuty, które przysługują mu osobiście względem odbiorcy. Abstrakcyjność polega na niezależności przyjęcia przekazu względem stosunków pokrycia i waluty.
Odwołalność przekazu
Przekazujący może odwołać przekaz, chyba że przekazany:
– spełnił już świadczenie lub
– przyjął przekaz.
Oświadczenie o odwołaniu przekazujący może złożyć zarówno przekazanemu jak i odbiorcy przekazu.
Przykład
Konstrukcja przekazu, mimo tego, że wydaje się być trudną w teorii, w praktyce bardzo ułatwia obrót, szczególnie w obecnych czasach.
Przykładem jest sytuacja, gdy podmiot oznaczony wyżej jako nr 2 jest dłużnikiem podmiotu nr 1 – jest winien mu kwotę 1000 zł. Co to takiej samej kwoty podmiot nr 3 jest dłużnikiem nr 1. Podmiot nr 2 może 1000 zł od razu oddać nr 3. W ten sposób skraca się obrót.
