Umowa spedycji. Definicja
Przez umowę spedycji spedytor zobowiązuje się za wynagrodzeniem – w zakresie działalności swego przedsiębiorstwa, – do wysyłania lub odbioru przesyłki albo do dokonania innych usług związanych z jej przewozem. Reguluje to Kodeks Cywilny.
Spedytor może występować w imieniu własnym albo w imieniu dającego zlecenie. W pierwszym przypadku działa zatem jako zastępca pośredni, w drugim jako zastępca bezpośredni.
Cechy umowy spedycji
Spedytor musi być przedsiębiorcą. Ponieważ umowa spedycji uregulowana jest w ustawie:
- jest umową nazwaną;
- ponadto wzajemną,
- odpłatną (dający zlecenie zobowiązany jest do zapłaty spedytorowi umówionego wynagrodzenia),
- konsensualną (dochodzi ona do skutku solo consensu, czyli przez złożenie zgodnych oświadczeń woli stron, nie wymaga się do jej skuteczności przekazania przesyłki),
- a także co najmniej jednostronnie handlową – spedytor musi być przedsiębiorcą.
Jaka ma być forma umowy spedycji?
- dającym zlecenie może być każdy podmiot prawa cywilnego,
- nie tylko przedsiębiorca, ale każda osoba fizyczna, prawna czy też jednostka organizacyjna nieposiadająca osobowości prawnej, ale mająca zdolność prawną
Umowa spedycji nie musi być zawarta w żadnej formie szczególnej, może być ona dowolna.
Jakie są obowiązki spedytora?
- Zobowiązany jest do podejmowania czynności potrzebnych do uzyskania zwrotu nienależnie pobranych sum z tytułu przewoźnego, cła i innych należności związanych z przewozem przesyłki.
- Zobowiązany jest do podjęcia czynności potrzebnych do zabezpieczenia praw dającego zlecenie lub osoby przez niego wskazanej względem przewoźnika albo innego spedytora.
- Jest odpowiedzialny za przewoźników i dalszych spedytorów, którymi posługuje się przy wykonaniu zlecenia, chyba że nie ponosi winy w wyborze.
- Może sam dokonać przewozu. W tym wypadku ma jednocześnie prawa i obowiązki przewoźnika.
Wysokość odszkodowania
Odszkodowanie za utratę, ubytek lub uszkodzenie przesyłki w czasie od jej przyjęcia aż do wydania przewoźnikowi, dalszemu spedytorowi, dającemu zlecenie lub osobie przez niego wskazanej, nie może przewyższać zwykłej wartości przesyłki, chyba że szkoda wynikła z winy umyślnej lub rażącego niedbalstwa spedytora.
Odpowiedzialność spedytora
Spedytor nie ponosi odpowiedzialności za ubytek nieprzekraczający granic ustalonych we właściwych przepisach, a w braku takich przepisów – granic zwyczajowo przyjętych.
Za utratę, ubytek lub uszkodzenie pieniędzy, kosztowności, papierów wartościowych albo rzeczy szczególnie cennych spedytor ponosi odpowiedzialność jedynie wtedy, gdy właściwości przesyłki były podane przy zawarciu umowy, chyba że szkoda wynikła z winy umyślnej lub rażącego niedbalstwa spedytora.
Prawa spedytora
- Najważniejszym prawem spedytora jest natomiast prawo do wynagrodzenia.
- Do innych praw spedytora zalicza się zwrot przez dającego zlecenie wydatków wraz z ustawowymi odsetkami, poniesionych w celu należytego wykonania zlecenia.
- Dający zlecenie powinien również zwolnić przyjmującego zlecenie od zobowiązań, które ten w powyższym celu zaciągnął w imieniu własnym.
- Ważnym uprawnieniem spedytora jest ustawowe prawo zastawu na przesyłce.
Umowa spedycji. Roszczenia i przedawnienie
Dla zabezpieczenia roszczeń o przewoźne oraz roszczeń o prowizję, o zwrot wydatków i innych należności wynikłych ze zleceń spedycyjnych, jak również dla zabezpieczenia takich roszczeń przysługujących poprzednim spedytorom i przewoźnikom, przysługuje spedytorowi ustawowe prawo zastawu na przesyłce, dopóki przesyłka znajduje się u niego lub u osoby, która ją dzierży w jego imieniu, albo dopóki może nią rozporządzać za pomocą dokumentów.
Roszczenia z umowy spedycji przedawniają się z upływem roku.
Termin przedawnienia zaczyna biec:
- w wypadku roszczeń z tytułu uszkodzenia lub ubytku przesyłki – od dnia dostarczenia przesyłki;
- w wypadku całkowitej utraty przesyłki lub jej dostarczenia z opóźnieniem – od dnia, w którym przesyłka miała być dostarczona;
- we wszystkich innych wypadkach – od dnia wykonania zlecenia.
Roszczenia przysługujące spedytorowi przeciwko przewoźnikom i dalszym spedytorom, którymi się posługiwał przy przewozie przesyłki, przedawniają się z upływem sześciu miesięcy od dnia, kiedy spedytor naprawił szkodę, albo od dnia, kiedy wytoczono przeciwko niemu powództwo.
Przepis ten stosuje się odpowiednio do wymienionych roszczeń między osobami, którymi spedytor posługiwał się przy przewozie przesyłki.
Kodeks cywilny określa, że przepisy niniejszego tytułu stosuje się do spedycji tylko o tyle, o ile nie jest ona uregulowana odrębnymi przepisami oraz, że jeżeli przepisy tytułu niniejszego albo przepisy szczególne nie stanowią inaczej, do umowy spedycji stosuje się odpowiednio przepisy o umowie zlecenia.
