Nowacja. Czym jest i na czym polega?

Nowacja. Czym jest i na czym polega?

Odnowienie zwane nowacją jest jednym ze sposobów wygasania zobowiązań.

Nowacja długu

Jednak zobowiązanie może wygasnąć także w inny sposób, ale także poprzez zaspokojenie interesu wierzyciela (może także wygasnąć bez jego zaspokojenia w drodze np. zwolnienia z długu). Zaspokojenie interesu wierzyciela jest bowiem głównym celem zobowiązania. Jednym z takich sposobów wygasania zobowiązań jest odnowienie.

Nowacja w Kodeksie cywilnym

Podstawową regulacją nowacji jest art. 506 KC. Zgodnie z nim, odnowienie konstruowane jest jako umowa między wierzycielem i dłużnikiem.

W umowie tej, dłużnik w celu umorzenia zobowiązania zobowiązuje się spełnić inne świadczenie albo nawet to samo świadczenie, ale z innej podstawy prawnej, a wierzyciel wyraża na to zgodę.

Zamiar stron nie musi być tutaj wyrażony w sposób wyraźny, wystarczy, że będzie dorozumiany, ale musi być uzewnętrzniony.

Zamiaru nie można domniemywać, a w razie wątpliwości poczytuje się, że zmiana treści dotychczasowego zobowiązania nie stanowi odnowienie. Dotyczy to w szczególności sytuacji, gdy wierzyciel otrzymuje od dłużnika weksel lub czek.

Nowacja a datio in solutum

Na pierwszy rzut oka odnowienie przypomina inną instytucję świadczenia w miejsce wykonania (datio in solutum). Różnicą jest tutaj fakt, że umorzenie zobowiązania następuje przez zaciągnięcie nowego zobowiązania (a nie przez spełnienie świadczenia).

Przykłady nowacji

Nowacja może polegać na tym, że:

  • albo dłużnik spełni inne świadczenie, nie wystarczy tu zmiana samego sposobu wykonania zobowiązania, zmiana treści zobowiązania powinna być tu istotna
  • albo dłużnik spełni to samo świadczenie, ale z innej podstawy prawnej

W przypadku pierwszym chodzi np. o sytuację, gdy dwie osoby (A i B) zawarły umowę sprzedaży, w związku, z którą B jest winny A cenę 100 zł, A i B mogą dokonać odnowienia, poprzez które B przeniesie na A własność jakieś rzeczy, przez co zwolni się ze zobowiązania.

Drugą sytuację obrazuje przykład osoby, która jest dłużna z tytułu warunkowej darowizny, a w skutek odnowienia jest dłużnikiem (co do takiej samej kwoty pieniędzy) z tytułu np. pożyczki.

Umowa nowacji

Umowa nowacyjna nie wymaga szczególnej formy. Jednak jeśli przepisy szczególne wymagają zachowania takiej formy (np. w przypadku zobowiązań o przeniesienie własności nieruchomości), należy ich przestrzegać.

Przesłanki ważności

Aby nastąpiło odnowienie (poza zawarciem wyżej opisanej umowy) musi istnieć:

  • ważne zobowiązanie
  • zamiar umorzenia dotychczasowego zobowiązania przez zaciągnięcie nowego – strony w umowie muszą bowiem jasno określić, że celem zaciągnięcia nowego zobowiązania było umorzenie poprzedniego

Skutki nowacji

Głównym skutkiem odnowienia jest umorzenia dotychczasowego zobowiązania. Momentem, w którym dochodzi do odnowienia jest zaciągnięcie nowego zobowiązania (a więc moment zawarcia umowy).

Wskutek odnowienia wygasają także prawa akcesoryjne związane z dotychczasowym zobowiązaniem. Chodzi tu np. o poręczenie, zastaw czy hipotekę.

Istotne rozwiązania prawne niesie art.507 KC. Jeżeli wierzytelność była zabezpieczona poręczeniem lub ograniczonym prawem rzeczowym ustanowionym przez osobę trzecią, poręczenie lub ograniczone prawo rzeczowe wygasa z chwilą odnowienia (jest to wyraz przywołanej zasady), jednak nie dojdzie do wygaśnięcia, jeśli poręczyciel lub osoba trzecia wyrażą zgodę na dalsze trwanie zabezpieczenia.

Należy także rozważyć sytuację, gdy wierzyciel dokonał odnowienia z jednym z dłużników solidarnych. Nowacja taka zwalnia pozostałych wspólników chyba, że wierzyciel zastrzegł, że zachowuje przeciwko nim swe prawa.

Polecane

Najnowsze