Najistotniejszym elementem omawianej przesłanki wyłączenia odpowiedzialności członków zarządu spółki z.o.o. na podstawie art. 299 k.s.h. jest fakt zgłoszenia wniosku o upadłość we właściwym czasie. Przesłanka ta bowiem nie dotyczy wąsko pojmowanego faktu niezgłoszenia przedmiotowego wniosku, lecz jego szerokiego rozumienia, obejmującego: 1) niezgłoszenie wniosku wcale; 2) zgłoszenie wniosku ale nie we właściwym czasie. Zgodnie bowiem ze stanowiskiem doktryny, zwolnieni od odpowiedzialności będą nie tylko członkowie zarządu, którzy wykażą brak swojej winy w niezłożeniu wniosku o upadłość, lecz także członkowie, którzy wykażą jej brak w opóźnionym złożeniu tego wniosku.
Właściwy czas na zgłoszenie wniosku o upadłość
Biorąc po uwagę art. 21 ust. 1 ustawy z dnia 28 lutego 2003 r. – Prawo upadłościowe i naprawcze, wskazujący „właściwy czas”, należy stwierdzić, że członek zarządu jest obowiązany, nie później niż w terminie dwóch tygodni od dnia, w którym wystąpiła podstawa do ogłoszenia upadłości, zgłosić w sądzie wniosek o ogłoszenie upadłości. Istotnym elementem tego terminu jest początek jego biegu, oznaczony jako moment „wystąpienia podstawy do ogłoszenia upadłości”. Odniósł się do tego już Sąd Najwyższy, orzekając że: „Właściwy czas na zgłoszenie wniosku o ogłoszenie upadłości jest przesłanką obiektywną, ustalaną w oparciu o okoliczności faktyczne każdej sprawy. Dla jego określenia nie ma znaczenia subiektywna świadomość członków zarządu w tym przedmiocie.” (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 13 grudnia 2007 r.; I CSK 313/07).
Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 11 marca 2008 r. (II CSK 545/07)
Zgodnie z wyrokiem Sądu Najwyższego z dnia 11 marca 2008 r. (II CSK 545/07) „Przepis art. 299 § 2 k.s.h. przewiduje domniemanie winy członka zarządu w niezgłoszeniu wniosku o upadłość we właściwym czasie. Członkom zarządu powinien być znany na bieżąco stan finansowy spółki i możliwość zaspokojenia długów.” (podobnie na ten temat wypowiedział się Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 13 grudnia 2007 r.: I CSK 313/07). Z powyższego wynika, iż ciężar udowodnienia braku zawinienia w niezgłoszeniu wniosku o upadłość we właściwym czasie, leży w każdym przypadku po stronie członka zarządu się na ten stan powołującego. Dalej wypada zauważyć, że powód (w tym przypadku niezaspokojony wierzyciel) nie ma żadnego obowiązku udowadniania winy członków zarządu (stwierdzając za Sądem Najwyższym, wynika ona z art. 299 § 2 k.s.h.). Na zakończenie przytoczyć można jeden z ciekawszych wyroków, w którym Sąd Najwyższy wypowiedział się między innymi na temat okoliczności, których udowodnienie prowadzi do stwierdzenia braku winy po stronie członka zarządu. Zgodnie z wyrokiem z dnia 2 października 2008 r. (I UK 39/08): „Choroba, ciąża, urlop macierzyński i urlop wychowawczy jedynego członka jednoosobowego zarządu spółki handlowej nie oznaczają same w sobie braku winy w niezgłoszeniu we właściwym czasie wniosku o ogłoszenie upadłości lub o wszczęcie postępowania układowego”.
Bibliografia:
1. Frąckowiak J. [red.], Kodeks spółek handlowych. Po pięciu latach, Wydawnictwo Uniwersytety Wrocławskiego, Wrocław 2006.
2. Jacyszyn J. [red.], Spółki handlowe w pytaniach i odpowiedziach, Wydawnictwo LexisNexis, Warszawa 2008.
3. Katner W.J. [red.], Prawo cywilne i handlowe w zarysie, Wydawnictwo Wolters Kluwer, Warszawa 2009.
4. Kidyba A., Kodeks spółek handlowych. Komentarz. Tom I, Wydawnictwo Wolters Kluwer, Warszawa 2010.
