Definicja choroby zawodowej
Zgodnie z przepisem art. 2351 k.p. za chorobę zawodową uważa się chorobę, wymienioną w wykazie chorób zawodowych, jeżeli w wyniku oceny warunków pracy można stwierdzić bezspornie lub z wysokim prawdopodobieństwem, że została ona spowodowana działaniem czynników szkodliwych dla zdrowia występujących w środowisku pracy albo w związku ze sposobem wykonywania pracy, zwanych „narażeniem zawodowym”. Załącznik do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 3 lipca 2009 roku w sprawie chorób zawodowych zawiera wykaz chorób zawodowych. Zgodnie z tym wykazem chorobami zawodowymi są: zatrucia ostre albo przewlekłe lub ich następstwa wywołane przez substancje chemiczne, gorączka metaliczna, pylice płuc, choroby opłucnej lub osierdzia wywołane pyłem azbestu, przewlekłe obturacyjne zapalenie oskrzeli, które spowodowało trwałe upośledzenie sprawności wentylacyjnej płuc z obniżeniem natężonej objętości wydechowej pierwszosekundowej (FEV1) poniżej 60% wartości należnej, wywołane narażeniem na pyły lub gazy drażniące, jeżeli w ostatnich 10 latach pracy zawodowej co najmniej w 30% przypadków stwierdzono na stanowisku pracy przekroczenia najwyższych dopuszczalnych stężeń, astma oskrzelowa, zewnątrzpochodne alergiczne zapalenie pęcherzyków płucnych, ostre uogólnione reakcje alergiczne, byssinoza, beryloza, choroby płuc wywołane pyłem metali twardych, alergiczny nieżyt nosa, zapalenie obrzękowe krtani o podłożu alergicznym, przedziurawienie przegrody nosa wywołane substancjami o działaniu żrącym lub drażniącym, przewlekłe choroby narządu głosu spowodowane nadmiernym wysiłkiem głosowym, trwającym co najmniej 15 lat, choroby wywołane działaniem promieniowania jonizującego, niektóre nowotwory złośliwe powstałe w następstwie działania czynników występujących w środowisku pracy, uznanych za rakotwórcze u ludzi, niektóre choroby skóry, przewlekłe choroby układu ruchu wywołane sposobem wykonywania pracy, przewlekłe choroby obwodowego układu nerwowego wywołane sposobem wykonywania prac, obustronny trwały odbiorczy ubytek słuchu typu ślimakowego lub czuciowo-nerwowego spowodowany hałasem, wyrażony podwyższeniem progu słuchu o wielkości co najmniej 45 dB w uchu lepiej słyszącym, obliczony jako średnia arytmetyczna dla częstotliwości audiometrycznych 1, 2 i 3 kHz, zespół wibracyjny, choroby wywołane pracą w warunkach podwyższonego ciśnienia atmosferycznego, choroby wywołane działaniem wysokich albo niskich temperatur otoczenia, choroby układu wzrokowego wywołane czynnikami fizycznymi, chemicznymi lub biologicznym, choroby zakaźne lub pasożytnicze albo ich następstwa. Ponadto rozporządzenie doprecyzowuje choroby zawodowe a także okres, w którym wystąpienie udokumentowanych objawów chorobowych upoważnia do rozpoznania choroby zawodowej pomimo wcześniejszego zakończenia pracy w narażeniu zawodowym.
Przesłanki uznania choroby za chorobę zawodową
Zgodnie z przepisem art. 2352 k.p. rozpoznanie choroby zawodowej u pracownika lub byłego pracownika może nastąpić w okresie jego zatrudnienia w narażeniu zawodowym albo po zakończeniu pracy w takim narażeniu, pod warunkiem wystąpienia udokumentowanych objawów chorobowych w okresie ustalonym w wykazie chorób zawodowych. O stwierdzeniu choroby zawodowej decyduje zachowanie dwóch wymogów: zamieszczenie schorzenia w wykazie chorób zawodowych oraz ustalenie, że zostało ono spowodowane działaniem czynników szkodliwych dla zdrowia, występujących w środowisku pracy lub w związku ze sposobem wykonywania pracy. Choroba zawodowa jest pojęciem prawnym oznaczającym zachorowanie, które pozostaje w związku przyczynowym z pracą. Przyczyną ją wywołującą jest tylko i wyłącznie sama praca, jej rodzaj, charakter i warunki jej wykonywania. Z tego powodu choroby zawodowe są przewidywalne a owe przewidywalne uszkodzenia zdrowia zostały ujęte w tzw. wykazie chorób zawodowych (wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gliwicach z dnia 15 marca 2011 roku, IV SA/Gl 623/10). Należy jednak zwrócić uwagę na to, że sam fakt występowania czynników szkodliwych na stanowisku pracy nie jest równoznaczny z wystąpieniem choroby zawodowej u pracownika narażonego na dany czynnik. Do stwierdzenia choroby zawodowej nie jest wystarczające wykazanie ekspozycji zawodowej na czynnik wywołujący chorobę, lecz musi być również rozpoznanie choroby zawodowej, dokonane przez jednostkę właściwą do rozpoznania chorób zawodowych oraz spełnienie wszelkich kryteriów zawartych w rozporządzeniu (wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego we Wrocławiu z 10 czerwca 2011 roku, IV SA/Wr 187/11).
Świadczenia pracownika z tytułu choroby zawodowej
Problematykę tę reguluje ustawa z dnia 30 października 2002 roku o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych. Świadczenia z tytułu choroby zawodowej kształtują się następująco:
1) zasiłek chorobowy – dla ubezpieczonego (pracownika), którego niezdolność do pracy została spowodowana wypadkiem przy pracy lub chorobą zawodową,
2) świadczenie rehabilitacyjne – dla ubezpieczonego (pracownika), który po wyczerpaniu zasiłku chorobowego jest nadal niezdolny do pracy, a dalsze leczenie lub rehabilitacja rokują odzyskanie zdolności do pracy,
3) zasiłek wyrównawczy – dla ubezpieczonego (pracownika), którego wynagrodzenie uległo obniżeniu wskutek stałego lub długotrwałego uszczerbku na zdrowiu,
4) jednorazowe odszkodowanie – dla ubezpieczonego (pracownika), który doznał stałego lub długotrwałego uszczerbku na zdrowiu,
5) jednorazowe odszkodowanie – dla członków rodziny zmarłego ubezpieczonego-pracownika lub rencisty albo osoby pobierającej zasiłek chorobowy lub macierzyński,
6) rentę z tytułu niezdolności do pracy – dla ubezpieczonego (pracownika), który stał się niezdolny do pracy wskutek wypadku przy pracy lub choroby zawodowej,
7) rentę szkoleniową – dla ubezpieczonego (pracownika), w stosunku do którego orzeczono celowość przekwalifikowania zawodowego ze względu na niezdolność do pracy w dotychczasowym zawodzie spowodowaną wypadkiem przy pracy lub chorobą zawodową,
8) rentę rodzinną – dla członków rodziny zmarłego ubezpieczonego pracownika lub rencisty uprawnionego do renty z tytułu wypadku przy pracy lub choroby zawodowej,
9) dodatek do renty rodzinnej – dla zupełnej sieroty,
10) dodatek pielęgnacyjny,
11) pokrycie kosztów leczenia z zakresu stomatologii i szczepień ochronnych oraz zaopatrzenia w przedmioty ortopedyczne (A. Świątkowski, Kodeks pracy. Komentarz, Warszawa 2010, art. 2371 k.p.,Legalis).
