Analizując istotę postępowania zabezpieczającego na wstępie należy przypomnieć, iż postępowanie zabezpieczające stanowi samodzielny rodzaj postępowania cywilnego, nie jest więc częścią postępowania egzekucyjnego. Udzielenia zabezpieczenia można żądać w każdej sprawie cywilnej podlegającej rozpoznaniu przez sąd lub sąd polubowny. Celem postępowania zabezpieczającego jest udzielenie wierzycielowi tymczasowej ochrony prawnej, która polega na umożliwieniu wierzycielowi skutecznego zaspokojenia zgodnie z orzeczeniem które zapadnie w przyszłości tj. istotą tego postępowania jest zabezpieczenie roszczenia które nie jest jeszcze stwierdzone tytułem wykonawczym, ponieważ w takiej sytuacji dokonywanie zabezpieczenia byłoby pozbawione sensu skoro wierzyciel mógłby dochodzić roszczenia w postępowaniu egzekucyjnym. Jednak Kodeks postępowania cywilnego przewiduje w tym zakresie pewien wyjątek, mianowicie zgodnie z art.730 § 2 zd. 2 Kodeksu postępowania cywilnego dopuszczalne jest udzielenie zabezpieczenia po uzyskaniu przez wierzyciela tytułu wykonawczego tylko wtedy, gdy zabezpieczenie dotyczy świadczenia, którego termin spełnienia jeszcze nie nastąpił. Poza tym postanowienie o udzieleniu zabezpieczenia można wydać przed wszczęciem postępowania w sprawie, przy wszczęciu bądź tez w toku postępowania.
Kto może żądać udzielenia zabezpieczenia? Krąg podmiotów legitymowanych do żądania udzielenia zabezpieczenia określa art.7301 § 1 Kodeksu postępowania cywilnego. Zgodnie z tym przepisem udzielenia zabezpieczenia może żądać każda strona lub uczestnik postępowania, jeśli uprawdopodobni roszczenie oraz interes prawny w udzieleniu zabezpieczenia. Interes prawny, który musi uprawdopodobnić żądający udzielenia zabezpieczenia istnieje wtedy, gdy brak zabezpieczenia uniemożliwi lub poważnie utrudni wykonanie zapadłego w sprawie orzeczenia lub w inny sposób uniemożliwi lub poważnie utrudni osiągnięcie celu postępowania w sprawie. Należy pamiętać, iż zabezpieczenie nie możne zmierzać do zaspokojenia roszczenia, o ile ustawa nie stanowi inaczej. Byłoby to sprzeczne z celem i istotą tego postępowania, jak wiadomo postępowaniem zmierzającym do zaspokojenia roszczenia jest postępowanie egzekucyjne.
Do udzielenia zabezpieczenia właściwy jest sąd, który jest właściwy do rozpoznania sprawy w pierwszej instancji. W razie niemożności ustalenia właściwości w ten sposób, właściwy będzie sąd w okręgu którego postanowienie o udzieleniu zabezpieczenia będzie podlegało wykonaniu. Jeśli postanowienie o udzieleniu zabezpieczenia podlega wykonaniu w drodze egzekucji, do wykonania tego postanowienia stosuje się odpowiednio przepisy o postępowaniu egzekucyjnym. Takie postanowienie wykonuje komornik sądowy. Wszczęcie postępowania zabezpieczającego przed komornikiem sądowym wiąże się z koniecznością uiszczenia przez wierzyciela opłaty za przeprowadzenie takiego postępowania. Zgodnie z art.45 Ustawy o komornikach sądowych i egzekucji za wykonanie postanowienia o udzieleniu zabezpieczenia roszczenia pieniężnego komornikowi przysługuje opłata w wysokości 2% wartości roszczenia, które podlega zabezpieczeniu, nie mniejsza jednak niż 3% przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego i nie wyższa niż pięciokrotność tego wynagrodzenia.
