Wykładnia oświadczeń woli oraz metody jej dokonywania
Wykładnia (interpretacja) oświadczenia woli polega na odnalezieniu, przy użyciu odpowiedniej metody (dozwolonej przez prawo) jego sensu. Tak też w doktrynie rozróżnia się trzy metody interpretacyjne: metodę subiektywną, metodę obiektywną oraz metodę subiektywno – obiektywną (zwaną także metodą kombinowaną). Pierwsza z nich opiera się na odszukiwaniu sensu danego oświadczenia nie tyle w jego treści co w rzeczywistej (subiektywnej) woli podmiotu go składającego. Metoda obiektywna kładzie zaś nacisk na formalnie uzewnętrznionym aspekcie oświadczenia (jego treści). Wreszcie metod subiektywno – obiektywna, stanowi swoistą syntezę dwóch wcześniejszych, uwzględniając rzecz jasna zarówno wolę osoby składającej oświadczenie woli jak i jego treść. Metoda ta została przyjęta jako zasada (rzecz jasna doznająca wyjątków) w polskim prawie prywatnym. Wyrażona została ona w art. 65 k.c., zgodnie z którym oświadczenie woli należy tak tłumaczyć, jak tego wymagają ze względu na okoliczności, w których złożone zostało, zasady współżycia społecznego oraz ustalone zwyczaje (§1), przy czym w umowach należy raczej badać, jaki był zgodny zamiar stron i cel umowy, aniżeli opierać się na jej dosłownym brzmieniu (§2).
Praktyczny sens rozróżnienia metod wykładni oświadczeń woli
Powyżej przedstawione metody wykładni oświadczeń woli nie zostały stworzone przez doktrynę bez głębszego sensu. Wręcz przeciwnie, ich różnorodność wynika szerokiej gamy dokumentów, których treść należy interpretować. Poza wątpliwością powinno bowiem pozostać, iż inaczej powinno się interpretować treść dokumentu, który wpływa na prawa i obowiązki z góry w nim określonych podmiotów, a inaczej treść dokumentu, który może wpływać także na prawa i obowiązki wielu innych osób, to jest dokumentu przeznaczonego do obiegu.
Wykładnia oświadczenia wekslowego
Biorąc pod uwagę powyższe i uznając jako dogmat obiegowy charakter weksla, trzeba uznać, podążając za jednogłośnym stanowiskiem doktryny, iż oświadczenie wekslowe może być interpretowane tylko w oparciu o obiektywną metodę wykładni. Zerwano więc w tym miejscu z zastosowaniem art. 65 k.c. uzasadniającego stosowanie kombinowanej metody wykładni oświadczeń woli. Za takim wyjątkiem przemawia także orzecznictwo Sądu Najwyższego, zgodnie z którym treść zobowiązania wekslowego należy ustalać na podstawie samego weksla (uchwała Sądu Najwyższego z dnia 29 czerwca 1995 r., sygn. akt: III CZP 66/95). Odrzucenie w tym miejscu subiektywnej oraz kombinowanej metody wykładni wynika ze wspomnianego już w innym miejscu faktu, iż osoba trzecia, stająca się kolejnym wierzycielem wekslowym o wekslu wie tyle, ile może wywnioskować z jego treści. Nie ma więc ona możliwości poznania subiektywnej woli stron zobowiązania wekslowego.
Wykładnia porozumienia wekslowego
Odmiennie od powyższego, wykładnia treści porozumienia wekslowego powinna być dokonywana w oparciu o metodę subiektywno – obiektywną. Tak więc zgodnie z art. 65 k.c. przy interpretacji podstawowe znaczenie mieć muszą zgodny zamiar stron i cel umowy (przy wzięciu pod uwagę okoliczności złożenia oświadczeń woli, zasad współżycia społecznego oraz ustalonych zwyczajów). Powyższe wynika z charakteru porozumienia wekslowego, jako umowy, pomiędzy wystawcą weksla in blanco (lub akceptantem) a osobą, której weksel zostaje wręczony, określającą sposób jego uzupełnienia. Nadto, jak zauważa P. Machnikowski, porozumienie wekslowe w razie wątpliwości powinno być interpretowane na korzyść dłużnika (zob. P. Machnikowski, Prawo wekslowe, Warszawa 2009, s. 209.).
Bibliografia:
1. Bagińska L., Prawo wekslowe i czekowe, Wydawnictwo C.H. Beck, Warszawa 2008.
2. Czarnecki M., Bagińska L., Prawo wekslowe i czekowe. Komentarz, Wydawnictwo C.H. Beck, Warszawa 2008.
3. Heropolitańska I., prawo wekslowe i czekowe. Praktyczny komentarz, Wydawnictwo Wolters Kluwer, Warszawa 2011.
4. Kiedacz Z., Prawo wekslowe i czekowe, Wydawnictwo Wolters Kluwer, Warszawa 2010.
5. Machnikowski P., Prawo wekslowe, Wydawnictwo Wolters Kluwer, Warszawa 2009.
