We wskazanym powyżej wniosku wierzyciel powinien oprócz rodzaju ruchomości wskazać również miejsce ich położenia, a także enumeratywnie wyliczyć, które z ruchomości posiadanych przez dłużnika mają zostać zajęte przez organ egzekucyjny. Jeżeli wierzyciel tego nie dokona może zostać wezwany przez komornika do złożenia wyjaśnień. Stanowi tak nowe brzmienie przepisu 801 k.p.c, który wejdzie w życie 3 maja 2012 roku.(Dz. U. z 2011 r. Nr 233, poz. 1381). Znajduje to swoje uzasadnienie w przekonaniu, iż coraz częściej mamy do czynienia z sytuacją, gdy miejsce zamieszkania dłużnika nie pokrywa się z miejscem położenia ruchomości. Dyscyplinowanie wierzyciela w sposób ukazany powyżej ma na celu jedynie zwiększenie dbałości o jego interesy oraz skuteczności prowadzonej egzekucji.
Egzekucja z ruchomości przeprowadzana jest przez komornika działającego przy sądzie, w którego okręgu znajdują się ruchomości. Wyjątkiem od tej zasady jest wybór komornika przez wierzyciela, dokonany w składanym wniosku o wszczęcie postępowania egzekucyjnego. Jeśli została już wszczęta egzekucja z niektórych ruchomości należących do dłużnika, komornik ten prowadzi egzekucję z pozostałych ruchomości dłużnika, nawet w sytuacji, gdy znajdują się one w okręgu innego sądu. Mówi o tym art. 844 k.p.c. Komornik wybrany przez wierzyciela oraz komornik, który prowadzi egzekucję z niektórych ruchomości należących do dłużnika, po dokonaniu zajęcia ruchomości zawiadamia o tym komornika działającego przy sądzie rejonowym, w którego okręgu znajdują się ruchomości, w chwili zajęcia, przesyłając odpis protokołu zajęcia ruchomości.
Egzekucja z ruchomości dzieli się na 2 etapy: zajęcie ruchomości i jej sprzedaż.
1. Zajęcie
Zajęcie ruchomości następuje poprzez wpisanie jej do protokołu zajęcia. Zająć można ruchomości będące we władaniu dłużnika lub jak stanowi
art. 845 k.p.c., ruchomości będące we władaniu wierzyciela, który do nich skierował egzekucję. Ruchomości dłużnika będące we władaniu osoby trzeciej można zająć tylko wówczas, gdy osoba ta zgadza się na ich zajęcie albo przyznaje, że stanowią one własność dłużnika. Wierzyciel może zgłosić żądanie, iż chce by w jego obecności komornik dokonał zajęcia ruchomości. (art. 850 k.p.c.) Jednakże w razie zbiegu egzekucji sądowej i administracyjnej dopuszczalne jest zajęcie ruchomości na zasadach przewidzianych w przepisach o egzekucji administracyjnej. W sytuacji, gdy prowadzona jest egzekucja z ułamkowej części ruchomości, która jednocześnie stanowi własność wspólną kilku osób, sprzedaży podlega tylko udział dłużnika. Inni współwłaściciele łącznie posiadają prawo żądania, aby cała rzecz została sprzedana.
Egzekucja świadczeń alimentacyjnych jest traktowana przez ustawodawcę w sposób bardziej rygorystyczny względem dłużnika. W przypadku, gdy taka egzekucja jest prowadzona, komornik może zająć także ruchomości będące we władaniu osoby zamieszkującej wspólnie z dłużnikiem bez zgody tej osoby. Wyjątkowo osoba ta może zapobiec prowadzeniu egzekucji z ruchomości należących do niej, jeżeli przedstawi dowód potwierdzający, iż zajęte ruchomości stanowią jej własność.
W protokole zajęcia komornik oznacza wartość każdej zajętej ruchomości. Jeżeli komornik uzna, że w celu oszacowania wartości ruchomości należy wezwać biegłego lub gdy wierzyciel czy dłużnik podnoszą w skardze zarzuty na oszacowanie, oszacowania dokonuje biegły przy samym zajęciu. Jeżeli jest to niemożliwe, oszacowanie dokonane przez biegłego zostanie sporządzone w innym terminie, najpóźniej do dnia licytacji.
Skargę na oszacowanie komornika wnosi się do komornika przy zajęciu ruchomości, a gdyby to nie było możliwe – do dnia licytacji. Z chwilą złożenia podpisu przez komornika na protokole dochodzi do zajęcia. Czynność ta ma charakter konstytutywny.
Na wszystkich zajętych rzeczach umieszczane są tzw. znaki ujawniające zajęcie. Kodeks postępowania cywilnego wprowadza zasadę, iż nie należy zajmować więcej ruchomości ponad te, które są potrzebne do zaspokojenia należności i wszystkich kosztów egzekucyjnych. Natomiast odpis protokołu zajęcia należy doręczyć dłużnikowi i współwłaścicielom zajętej ruchomości, którzy nie są dłużnikami. (art. 847 k.p.c.) Dłużnik powinien być obecny przy zajęciu. Jeżeli dłużnik jest nieobecny, powinien niezwłocznie po otrzymaniu odpisu protokołu zajęcia, wymienić komornikowi ruchomości, które znajdują się w jego władaniu, a do których osobom trzecim przysługuje prawo żądania zwolnienia ich od egzekucji. Wskazanie to powinno zawierać również dane adresowe tych osób. W takim przypadku komornik powiadomi o zajęciu osoby wskazane przez dłużnika. Opisane i oznaczone rzeczy ruchome oddawane są następnie pod dozór dłużnika. Jednakże z ważnych przyczyn komornik może w każdym stanie postępowania oddać zajęte ruchomości pod dozór innej osobie, nie wyłączając wierzyciela, choćby to było połączone z koniecznością ich przeniesienia. Osoby te pełnią obowiązki dozorcy. Komornik doręcza im protokół. (art. 855 § 1 k.p.c.)
Jeżeli dłużnik dokona rozporządzenia ruchomością po jej zajęciu przez komornika, nie ma ono żadnego wpływu na dalszy bieg toczącego się postępowania egzekucyjnego. Dodatkowo postępowanie egzekucyjne z zajętej ruchomości może być prowadzone również przeciwko nabywcy.
(Art. 848 k.p.c.)
