Wybrane zagadnienia z zakresu islamskiego prawa rzeczowego

Wybrane zagadnienia z zakresu islamskiego prawa rzeczowego

Szkodliwość tego czynu polega a tym, że narusza on w istotny sposób prawo do własności – jedną z fundamentalnych zasad życia zbiorowego. Dlatego też Islam nakazuje przywłaszczone mienie bezzwłocznie zwrócić prawowitemu właścicielowi, a w przypadku jego śmierci – spadkobiercom. W tej kwestii prawo szarijatu jest stosowane bezwzględnie. Rzecz musi zostać zwrócona albo fizycznie albo jej równowartość w pieniądzu. Wybór pozostaje w wyłącznej gestii właściciela przywłaszczonej rzeczy. Obrazując daną sytuację, przytoczę następujący przykład – do budowy fundamentów budynku został użyty przywłaszczony pręt. Mimo znacznie przekraczającej wartości wybudowanej nieruchomości właściciel przywłaszczonego przedmiotu może skutecznie domagać się rozebrania budynku i zwrócenia mu jego własności.

Zagospodarowanie nieużytków

Zagospodarowanie ziemi, której nikt nie wykorzystuje (nigdy nie uprawianej lub porzuconej) jest w Islamie „uczynkiem godnym pochwały” a co za tym idzie stanowi podstawę do uzyskania nad nią prawa własności . Zgodnie z wykładnią prawników muzułmańskich, ci którzy zagospodarowują nieużytek mają pierwszeństwo w roszczeniach o prawa własności nad nim. W Islamie nieużytki są własnością „Boga, Proroka i imamów” czyli nie przynależą do żadnego państwa, nie są własnością rządu i ten kto zagospodaruje je, zajmie się ich uprawą uzyskuje do nich prawa. Nie ma w tym jednak automatyzmu. Aby uzyskać tytuł własności spełnione muszą zostać następujące warunki:

1. Należy uzyskać zgodę imama lub jego zastępcy

2. Dany teren nie może być ogrodzony lub w inny sposób oznakowany jako cudza własność

3. Nie jest to teren przynależący do cudzej nieruchomości (pobocze, rów, strumień)

4. Dany teren nie należy do meczetu, fundacji dobroczynnej, nie jest wspólną własnością gminy

„Zagospodarowanie nieużytków” to termin związany z prawem zwyczajowym. Przyjęcie przez społeczność stwierdzenia, że „dana osoba zagospodarowała określony teren” jest w świecie muzułmańskim równoznaczne z nadaniem mu prawa własności. Samo pojęcie jest jednak niejednoznaczne i zależy od rodzaju zagospodarowanej nieruchomości. W przypadku nieużytków rolnych „zagospodarowanie” wiąże się z zaoraniem terenu, przeprowadzeniem pozostałych prac polowych, natomiast jeśli chodzi o zrujnowane budynki to jest postawienie lub wyremontowanie ścian. Kopaliny widoczne na powierzchni ziemi i nie wymagające specjalnego wydobycia mogą być wykorzystywane przez wszystkich ludzi w miarę potrzeb. Jeśli pozyskanie kopalin wymaga pewnych nakładów to właścicielem staje się ten kto te nakłady poczynił. Duże cieki wodne są wspólną własnością wszystkich muzułmanów, o pierwszeństwie w korzystaniu decyduje w tym przypadku bliskość zamieszkania.

Rzeczy znalezione

Jeżeli wartość rzeczy znalezionego przedmiotu, którego właściciel pozostaje nieznany nie przekracza 1 miskala (4,64) srebra, to znalazca może daną rzecz zatrzymać. W pozostałych przypadkach należy znaleziony przedmiot przetrzymywać przez rok ogłosiwszy o tym fakcie. Gdy w tym czasie nie znajdzie się właściciel zguby, należy rozdać ją między ubogich.

Natomiast gdy rzecz została znaleziona w ruinach lub innym popuszczonym miejscu, znalazca ma prawo ją zatrzymać. Z kolei jeśli przedmiot został znaleziony w ziemi należy go zwrócić właścicielowi gruntu, o ile potrafi dowieźć, że należy do niego. W przeciwnym razie, przedmiot może zatrzymać znalazca. Analogicznie sprawa wygląda przy znalezieniu sieroty – obowiązkiem wszystkich muzułmanów jest wychowanie dziecka do ukończenia 16 roku życia.

*Na podstawie wykładu prof. Seyyeda Tabatabai „Zarys nauk islamu”

Polecane

Najnowsze