Załatwienie sprawy1
Zgodnie z art. 104 KPA przez załatwienie sprawy należy rozumieć rozstrzygniecie sprawy decyzją administracyjną, chyba, że przepisy kodeksu stanowią inaczej.
Niezwłoczne załatwienie terminów.2
Artykuł 35 KPA wyznacza termin niezwłocznego załatwienia sprawy. Organ bez zbędnej zwłoki załatwia sprawy, które mogą być rozpatrzone na podstawie dowodów przedstawionych przez stronę. Organ także w tym terminie załatwia sprawy, w których fakty powszechnie są znane bądź podmiot administracyjny dysponuje informacjami na ten temat. Przykładem takiej problematyki jest wydawanie zaświadczeń. Organ wydaje zaświadczenia, które potwierdzają pewne fakty znane podmiotowi administracyjnemu. Art. 217 § 3 konstruuje obowiązek niezwłocznego wydania zaświadczenia.
Termin jednego i dwóch miesięcy3
W terminie jednego miesiąca należy rozpatrywać sprawy, które wymagają postępowania administracyjnego. Dotyczy to wszystkich zwykłych spraw, w których organ musi zebrać materiał dowodowy i na ich podstawie dokonać rozstrzygnięcia.
KPA przewiduje, iż w szczególnie skomplikowanych sytuacjach prawnych załatwienie sprawy może trwać dwa miesiące. Za szczególnie skomplikowane problemy należy uznać te przypadki, w których występuje złożony stan faktyczny, wymagający przeprowadzenia bardzo wnikliwego postępowania dowodowego. Celem takiego postępowania jest rozwianie wszelkich wątpliwości. Status szczególnie skomplikowanych spraw można także przyznać tej problematyce, która jest regulowana w sposób niejasny. Organ, więc musi mieć czas na dokonanie bardzo wnikliwej analizy przepisów prawa.
Ustawa w art. 35 paragraf 4 wskazuje, iż przepisy szczegółowe mogą przewidywać inne terminy załatwienia spraw. Szczególny termin załatwienia sprawy występuje w ustawie prawo o zgromadzeniach. Zgodnie z powyższym aktem prawnym organ gminy doręcza decyzje w sprawie organizacji zgromadzenia w ciągu trzech dni od dostarczenia zawiadomienia, nie później jednak niż 24 godziny przed terminem planowanego zgromadzenia.
Jakie obowiązki ciąża na organie w przypadku niezałatwienia sprawy w terminie?4
Wskazane w przepisach terminy mogą być w praktyce skracane, ale także uchybiane przez urzędnika. Gdy organ nie załatwi sprawy w terminie jest zobowiązany powiadomić o tym stronę podając uzasadnienie zwłoki o raz wskazując nowy termin. Powyższa sytuacja określana jest w doktrynie jako legalne wydłużenie terminu. Należy podkreślić, że nawet w sytuacji niedopełnienia obowiązku dotrzymania terminu organ nie traci swej kompetencji do załatwienia przedmiotowej sprawy.
Jakie środki przysługują stronie w przypadku bezczynności organu?5
Strona ma możliwość wykorzystania pewnych środków prawnych w sytuacji niezałatwienia sprawy przez organ w terminie. Strona może złożyć zażalenie do organu wyższego stopnia względem organu prowadzącego sprawę. W przypadku braku takiego podmiotu uczestnik postępowania ma uprawnienie wezwać podmiot administracyjny do usunięcia naruszenia prawa.
Jeżeli organ wyższego stopnia uzna zasadność zażalenia wówczas wyznacza termin ostatecznego załatwienia sprawy. Wyjaśnia także przyczyny niezałatwienia sprawy w terminie oraz wskazuje czy naruszenie to miało charakter rażący.
Naczelny Sąd Administracyjny wydał bardzo ciekawe orzeczenie {wyrok NSA z 19 I 1990 r. (SAB/ Gd 9/89), ONSA z 1, poz. 14 s. 86-89} w którym jasno stwierdził, iż sąd administracyjny ma uprawnienie do kontroli czynności tamujących bieg spraw. Uznał także, iż bezpodstawne zawieszenie postępowania ma charakter bezczynności organu.
Odpowiedzialność pracownika za zwłokę6
Zgodnie z art. 38 KPA pracownik w organu administracji publicznej podlega odpowiedzialności porządkowej lub dyscyplinarnej, jeżeli z nieuzasadnionych przyczyn nie załatwi sprawy w terminie bądź nie dokona legalnego wydłużenia terminu. Powyższy przepis nie stanowi samodzielnej podstawy prawnej odpowiedzialności dyscyplinarnej lub porządkowej. Przepisy szczegółowe muszą wskazywać, iż niedopełnieni określonego obowiązku zagrożone jest określonym rodzajem sankcji. Jeżeli nie ma odpowiednich przepisów wówczas wszczęcie postępowania w tym zakresie jest niemożliwe.
Z praktycznego punktu widzenia uczestnik postępowania nie posiada zbyt skutecznych środków zwalczania opieszałości pracowników organów administracji publicznej. W polskim systemie prawa nie ma odpowiednich uregulowań dyscyplinujących prace organów administracji w przedmiocie terminowego załatwiania spraw.
