Pojęcie postępowania cywilnego
Definiując samo pojęcie postępowania cywilnego , należy odwołać się do elementów podmiotowych i przedmiotowych. Elementami podmiotowymi będą sądy, kompetentne organy, ale także same strony postępowania i podmioty zainteresowane. Element przedmiotowy będzie wyznaczany przez rodzaj spraw, które są rozpatrywane w postępowaniu – będą to sprawy cywile. Postępowanie cywilne podejmowane jest dla udzielenia ochrony prawnej. Sprawa cywilna musi być rozpoznana i rozstrzygnięta.
Rodzaje postępowań
Odwołując się do kodeksu postępowania cywilnego, postępowanie można podzielić na:
a) rozpoznawcze (część pierwsza KPC) – jest to ten rodzaj postępowania, kiedy sprawa jest rozpoznawana i rozstrzygana,
b) zabezpieczające (część druga KPC) – spełnia funkcję zabezpieczenia realizacji orzeczenia,
c) egzekucyjne (część trzecia KPC) – służy urzeczywistnieniu praw i obowiązków poprzez przymusowe ich wykonanie,
d) międzynarodowe (część czwarta KCP) – reguluje międzynarodowe postępowanie cywilne.
Tryby postępowania
Postępowanie rozpoznawcze może być prowadzone w dwóch trybach:
1) procesowym, według przepisów zasadą jest prowadzenie postępowania w trybie procesowym, wyjątki wyznacza ustawa; tutaj także dokonuje się kolejnej systematyki, bowiem wyróżnia się:
a) postępowanie zwykłe – dotyczy ogółu spraw cywilnych,
b) postępowanie odrębne – cechujące się odmiennościami w stosunku do postępowania zwykłego, przypadki, kiedy prowadzone jest postępowanie odrębne ,określone są w przepisach i będą to:
i) art. 425 – 452 KPC – postępowanie w sprawach małżeńskich
ii) art. 453 – 458 KPC – postępowanie w sprawach ze stosunków pomiędzy rodzicami i dziećmi,
iii) art. 459 – 47716 KPC – postępowanie w sprawach z zakresu prawa pracy i ubezpieczeń społecznych,
iv) art. 478 – 479 KPC – postępowanie w sprawach o naruszenie posiadania,
v) art. 4791-78 KPC – postępowanie w sprawach gospodarczych,
vi) art. 480 – 505 KPC – postępowanie nakazowe i upominawcze,
vii) art. 5051-14 KPC – postępowanie uproszczone,
viii) art. 50515 – 27 – postępowania europejskie: nakazowe, w sprawie drobnych roszczeń,
ix) art. 50528 – 37 – elektroniczne postępowanie upominawcze.
2) nieprocesowe- w postępowaniu nieprocesowym będą rozpoznawane sprawy wymienione w KPC, ale także w innych ustawach. Będą to, np. sprawy związane z rejestracją przedsiębiorców, niektóre sprawy z zakresu prawa osobowego (np. stwierdzenie zgonu), a także wiele innych. Główne różnice wynikają z faktu, że w postępowaniu nieprocesowym sąd wszczyna postępowanie na wniosek (w postępowaniu procesowym jest to pozew), funkcjonują w nim uczestnicy postępowania (a nie strony), rozprawa odbywa się tylko w wypadkach wskazanych w ustawie, a postępowanie kończy się wydaniem postanowienia (a nie wyroku).
Badania i błędy
To, w jakim trybie powinna być rozpoznawana sprawa bada przewodniczący wydziału w sądzie. Wydaje on zarządzenia, w których określa także, czy sprawa podlega rozpoznaniu według przepisów o postanowieniu odrębnym. Jeżeli sprawa była wszczęta i prowadzona w trybie niewłaściwym, ten sam sąd rozpozna ją w trybie właściwym lub przekaże ją sądowi właściwemu do rozpoznania w odpowiednim trybie. Strona może wtedy żądać powtórzenia czynności sądu, które były dokonane bez jej udziału.
Zrozumienie, jak rozpoznawane są sprawy w postępowaniu cywilnym jest istotne zarówno dla prawników, ale także dla osób związanych z inną profesją. Będzie to bowiem istotne, na przykład wtedy, gdy to my będziemy podmiotami postępowania. Uwagi z zakresu systematyki będą odgrywać więc ważną rolę.
