Rewolucyjna zmiana instytucji zapisu w prawie spadkowym wprowadzona przez nowelizację kodeksu cywilnego – zapis windykacyjny

Rewolucyjna zmiana instytucji zapisu w prawie spadkowym wprowadzona przez nowelizację kodeksu cywilnego – zapis windykacyjny

Polski ustawodawca zrewolucjonizował proces dziedziczenia poprzez wprowadzenie instytucji zapisu windykacyjnego. Już od 23 października 2011 roku możliwym stało się stosowanie w praktyce tego środka prawnego przez spadkodawców. Do chwili wejścia w życie ustawy z dnia 18 marca 2011 roku nowelizującej kodeks cywilny (Dz.U.11.85.458) testator nie mógł dokonać zapisu konkretnego składnika majątkowego na rzecz indywidualnie wskazanej osoby w sporządzonym przez niego testamencie. Instytucja zapisu zwykłego rodziła zobowiązanie spadkobiercy do wydania osobie wskazanej w testamencie przedmiotu zapisu dokonanego na jej rzecz. Osoba ta nazywana jest wierzycielem spadku. Rzecz ta bezpośrednio nie trafiała do majątku zapisobiercy, lecz pośredniczył w jej przekazaniu spadkobierca testamentowy. Niejednokrotnie pojawiała się sytuacja, kiedy to zapispo przeanalizowaniu sporządzonego testamentu stawał się rozporządzeniem testamentowym, czyli powołaniem spadkobiercy do spadku. Działo się tak dlatego, iż przedmiot zapisu wyczerpywał w całości spadek lub stanowił jego znaczą część. Rozporządzenie majątkiem spadkowym w przypadku zapisu było traktowane jako rozporządzenie jedynie częścią udziału w masie spadkowej, jaki przypadał spadkobiercy. Jak powszechnie wiadomo w skład spadku, wchodzą zarówno aktywaposiadane przez zmarłego, jak również jego pasywa. Sytuacja prawna zapisobiercy we wskazanym powyżej przypadku zmieniała się diametralnie poprzez nagłe powołanie tej osoby do spadku i scedowanie na nią odpowiedzialności za długi spadkowe. Ponadto postępowanie spadkowe generowało rożnego rodzaju koszty np. powołania biegłego rzeczoznawcy w celu sporządzenia oszacowania wartości masy spadkowej, poszczególnych przedmiotów wchodzących w jej skład oraz wartości udziałów przysługujących spadkobiercom. Specjalista obliczał także procentową część wartości przedmiotu zapisu w stosunku do całej masy spadkowej.

Poprzez zapis windykacyjny polski ustawodawca szanuje ostatnią wolę spadkodawcy i stwarza nowe możliwości dysponowania majątkiem spadkowym przez testatora pomiędzy indywidualnie wskazane przez niego osoby.

Wielu praktyków w tej nowej instytucji widzi dużą ilość zalet, m.in. nie powoduje ona problemów z podziałem masy spadkowej, nadmiernie nie przedłuża postępowania spadkowego, lecz przeciwnie, prowadzi do jego usprawnienia i rozdzielenia przedmiotów wchodzących w skład masy spadkowej według ostatniej woli zmarłego.

Przedmiotem zapisu mogą być nieruchomości i rzeczy ruchome, jak również, przedsiębiorstwo,gospodarstwo rolneczy prawa majątkowe. Przedmiot zapisu jest wyłączany w masy spadkowej. Dalsza procedura się nie zmienia, następuje podział masy spadkowej jaka pozostała po odliczeniu uczynionych przez spadkodawcę zapisów, pomiędzy osoby powołane do dziedziczenia.

Zapis windykacyjny może być ustanowiony na rzecz jednej lub kilku osób. Mogą być to osoby z grona najbliższej rodziny, z dalszej lub osoby całkowicie niespokrewnione ze spadkodawcą.

Zapisobierca może być także osobą powołaną do spadku (spadkobiercą), więc ta osoba bierze również udział w procedurze podziału masy spadkowej wraz z pozostałymi spadkobiercami na takich samych zasadach i w stopniu równym z nimi.

Należy pamiętać o ważnym zastrzeżeniu, jakie poczynił ustawodawca. Mianowicie, zapis windykacyjny jest bezskuteczny, gdy w chwili otwarcia spadku jego przedmiot nie jest własnością spadkodawcy lub spadkodawca jest zobowiązany do jego zbycia.

Forma sporządzenia testamentu wpływa na jego ważność i skuteczność. Zapis windykacyjny musi zostać sporządzony w formie aktu notarialnego.

W przypadku niezłożenia oświadczenia o przyjęciu lub odrzuceniu zapisu windykacyjnego w okresie 6 miesięcy od chwili, gdy zapisobierca się o nim dowiedział zapis uważa się za przyjęty. Może się zdarzyć, iż zapisobierca nie chce przyjąć zapisu lub nie może być zapisobiercą. Tym przypadku przedmiot zapisu jest nadal włączony do masy spadkowej i podlega dziedziczeniu.

Zapisobierca odpowiada za długi spadkowe do wartości otrzymanego zapisu według stanu i cen z chwili otwarcia spadku (przypomnijmy: z chwili śmierci spadkodawcy.)

Jednakże wskazać również należy iż wartość otrzymanego zapisu jest uwzględniania przy wyliczaniu zachowku.

Zapis windykacyjny może być odrzucony. Jest to szczególnie przydatne, gdy jego przedmiot stanowi dług.

Zapis w każdej chwili może być przez spadkodawcę odwołany. Może ta osoba również zbyć przedmiot zapisu.

Spadkodawca w celu wykonania zapisu, czyli przekazania przedmiotu zapisu zapisobiercy ma możliwość również ustanowienia wykonawcy testamentu, który będzie czuwał nad właściwym jego wykonaniem po śmierci spadkodawcy.

W przypadku masy spadkowej, w której skład wchodzi przedsiębiorstwo ta instytucja niewątpliwieułatwi jegoprzejęcie po śmierci dotychczasowego wspólnika. Przejście nastąpi bez sporów, a przedsiębiorstwobędziemogło dalej normalnie funkcjonować bez zaburzania jego gospodarki.

Polecane

Najnowsze