Zagadnienia wstępne
Zbieg egzekucji oznacza skierowanie egzekucji przez przynajmniej dwa organy egzekucyjne co do tej samej rzeczy lub prawa majątkowego dłużnika. Należy przypomnieć, iż w Polsce poza typową egzekucją sądową należącą do sądów rejonowych i komorników sądowych unormowaną w szczególności w Kodeksie postępowania cywilnego wyróżniamy również egzekucję administracyjną uregulowaną w ustawie z dnia 17 czerwca 1966r. o postępowaniu egzekucyjnym w administracji. Występowanie w polskim systemie prawnym dwóch rodzajów egzekucji wymagało ustanowienie regulacji dotyczącej zbiegu egzekucji sądowej i administracyjnej obok regulacji dotyczących zbiegu egzekucji sądowych.
Zbieg egzekucji sądowej i administracyjnej
Aby zbieg egzekucji sądowej i administracyjnej wystąpił zarówno organ egzekucji sądowej (komornik sądowy) i organ egzekucji administracyjnej (np. naczelnik urzędu skarbowego) muszą skierować egzekucję co do tej samej rzeczy lub prawa majątkowego dłużnika (np. rachunek bankowy). W praktyce, w takiej sytuacji podmiot obowiązany do realizacji zajęcia (np. bank) informuje wszystkie organy które dokonały zajęcia o wystąpieniu zbiegu egzekucji sądowej i administracyjnej. Po powzięciu takiej informacji wszystkie organy występujące w zbiegu wstrzymują czynności egzekucyjne na wniosek wierzyciela, dłużnika lub z urzędu i przekazują akta egzekucji administracyjnej i egzekucji sądowej sądowi rejonowemu, w którego okręgu wszczęto egzekucję, celem rozstrzygnięcia, który organ egzekucyjny – sądowy czy administracyjny – ma dalej prowadzić w trybie właściwym dla danego organu łącznie egzekucje z tej rzeczy lub prawa majątkowego, do którego nastapił zbieg egzekucji (art.773 § 1 k.p.c – po nowelizacji wchodzącej w życie w dniu 3 maja 2012r.). Sąd rejonowy w terminie 14 dni wydaje postanowienie w tym przedmiocie biorąc pod uwagę w pierwszej kolejności stan każdego z postępowań egzekucyjnych, a jeżeli są one w równym stopniu zaawansowane, wysokość egzekwowanych należności i kolejność ich zaspokojenia. Sąd orzeka również jakie już dokonane czynności egzekucyjne pozostają w mocy. Powyższe postanowienie może również wydać referendarz sądowy (art.773 § 11 k.p.c. – dodany nowelizacją wchodzącą w życie w dniu 3 maja 2012r.). Z powyższego wynika, iż Kodeks postępowania cywilnego co do zasady nie przewiduje żadnego uprzywilejowania ani organu egzekucji sądowej, ani organu egzekucji administracyjnej w tym zakresie. Wyjątek stanowi art.773 § 2 k.p.c. oraz art.773 § 21 k.p.c. który reguluje sytuację w której sądowy organ egzekucyjny prowadzi egzekucję na podstawie tytułu wykonawczego wydanego w Elektronicznym Postępowaniu Upominawczym, w takim przypadku łączne prowadzenie egzekucji przejmuje komornik sądowy. W razie dalszych zbiegów egzekucji do tej samej rzeczy lub prawa majątkowego, łączne prowadzenie egzekucji przejmuje organ egzekucyjny wyznaczony przy pierwszym zbiegu egzekucji. Na postanowienie w przedmiocie rozstrzygnięcia zbiegu wydane przez referendarza sądowego przysługuje skarga, zaś na postanowienie sądu w tym przedmiocie przysługuje zażalenie. Legitymację do złożenie skargi i zażalenia posiadają strony oraz administracyjny organ egzekucyjny (art.773 § 4 k.p.c. – po nowelizacji wchodzącej w życie w dniu 3 maja 2012r.).
Zbieg egzekucji sądowych
Zbieg egzekucji sądowych zachodzi, gdy więcej niż jeden sądowy organ egzekucyjny skieruje egzekucję do tych samych rzeczy, wierzytelności lub praw dłużnika (np. dwóch komorników sądowych dokona zajęcia wynagrodzenia za pracę dłużnika). W przypadku wystąpienia zbiegu egzekucji sądowych, odmiennie niż przy zbiegu egzekucji sądowej i administracyjnej, zbieg rozstrzyga się sam na mocy przepisów Kodeksu postępowania cywilnego. Art.7731 § 1 k.p.c. stanowi, iż dalszą egzekucję prowadzi komornik właściwy według przepisów Kodeksu postępowania cywilnego. Tak więc komornicy występujący w zbiegu chcący ustalić który komornik będzie właściwy muszą w pierwszej kolejności zbadać właściwość miejscową (właściwość ogólna). Jeżeli jednak okaże się, że żaden z komorników nie jest właściwy miejscowo lub kilku komorników jest właściwych miejscowo, właściwy będzie komornik który jako pierwszy wszczął egzekucję. Rodzi to obowiązek po stronie komorników występujących w zbiegu którzy wszczeli egzekucję później, do przekazania sprawy egzekucyjnej oraz poinformowania o tym fakcie wierzyciela.
