W postępowaniu uproszczonym mogą być rozpatrywane następujące sprawy:
1) o roszczenia wynikające z umów, jeżeli wartość przedmiotu sporu nie przekracza 10.000 złotych, a w sprawach o roszczenia wynikające z rękojmi, gwarancji jakości lub z niezgodności towaru konsumpcyjnego z umową sprzedaży konsumenckiej, jeżeli wartość przedmiotu umowy nie przekracza tej kwoty,
2) o zapłatę czynszu najmu lokali mieszkalnych i opłat obciążających najemcę oraz opłat z tytułu korzystania z lokalu mieszkalnego w spółdzielni mieszkaniowej bez względu na wartość przedmiotu sporu.
Sprawy rozpoznawane w postępowaniu uproszczonym należą do właściwości sądów rejonowych.
Co odróżnia postępowanie uproszczone?
1) Pozew, odpowiedź na pozew, sprzeciw od wyroku zaocznego i pismo zawierające wnioski dowodowe wnosi się na urzędowych formularzach. Wymóg ten nie dotyczy apelacji i zażalenia.
2) Jednym pozwem można dochodzić tylko jednego roszczenia. Wyjątek stanowi sytuacja, gdy roszczenia wynikają z tej samej umowy lub umów tego samego rodzaju. Wtedy dopuszczalne jest połączenie kilku roszczeń w jednym pozwie.
3) Niedopuszczalna jest zmiana powództwa, nie można również stosować przepisów o przekształceniach podmiotowych.
4) Można wnieść powództwo wzajemne lub podnieść zarzut potrącenia, o ile roszczenia nadają się do rozpoznania w postępowaniu uproszczonym.
5) W pozwie, odpowiedzi na pozew, na pierwszym posiedzeniu przeznaczonym na rozprawę lub w sprzeciwie od wyroku zaocznego strony muszą podać wszystkie okoliczności faktyczne, zarzuty i wnioski dowodowe. W przeciwnym wypadku sąd ich nie rozpatrzy (prekluzja dowodowa). Wyjątkowo kwestie te mogą być przedmiotem rozpoznania, gdy strona wykaże, że nie mogła ich powołać wcześniej lub gdy potrzeba ich powołania wynikła później.
6) Sąd nie zasięga opinii biegłych, co można uznać za uzasadnione charakterem spraw rozpoznawanych w postępowaniu uproszczonym. Jednak należy mieć na względzie, że sprawy pozornie nieskomplikowane, o niewielkiej wartości przedmiotu sporu, nierzadko wymagają sporządzenia opinii biegłego (w szczególności sprawy konsumenckie w zakresie wad zakupionego towaru). Jeżeli sąd uzna, że sprawa jest szczególnie zawiła lub wymaga wiadomości specjalnych, to nadal rozpoznaje sprawę, jednak z pominięciem przepisów o postępowaniu uproszczonym.
7) Wyrazem odformalizowania procedury jest uprawnienie sądu do dokonywania wezwań stron czy świadków w sposób, który uzna za najbardziej celowy. Oznacza to, że może się to odbyć nawet z pominięciem sposobów przewidzianych w przepisach ogólnych.
8) Strona obecna na posiedzeniu, na którym ogłoszono wyrok, może zgłosić do protokołu wniosek o sporządzenie uzasadnienia wyroku bezpośrednio po jego ogłoszeniu. Można również zrzec się doręczenia uzasadnienia wyroku (termin do wniesienia apelacji biegnie wtedy od dnia ogłoszenia wyroku).
Apelacja
Strona może zrzec się prawa do apelacji. Jeżeli zrobią to wszyscy uprawnieni, to wyrok staje się prawomocny.
Apelację można oprzeć na następujących zarzutach:
1) naruszenia prawa materialnego przez błędną wykładnię lub niewłaściwe zastosowanie;
2) naruszenie przepisów postępowania, jeżeli mogło ono mieć wpływ na wynik sprawy.
Sąd II instancji rozpoznaje apelację w składzie jednoosobowym na rozprawie lub posiedzeniu niejawnym. Co do zasady sąd ogranicza się do przeprowadzenia jedynie dowodu z dokumentu.
Sąd, uwzględniając apelację, uchyla wyrok sądu I instancji i przekazuje sprawę do ponownego rozpoznania (w przypadku stwierdzenia naruszenia przepisów materialnych, gdy zgromadzone w sprawie dowody nie dają wystarczających podstaw do zmiany wyroku) lub zmienia zaskarżony wyrok. Sąd II instancji może również przekazać sprawę do ponownego rozpoznania z wyłączeniem przepisów o postępowaniu uproszczonym.
Mimo stwierdzenia naruszenia przepisów prawa materialnego lub przepisów postępowania albo błędnego uzasadnienia, sąd II instancji oddala apelację, gdy zaskarżony wyrok odpowiada prawu.
1) E. Marszałkowska-Krześ (red.), Postępowanie cywilne, Warszawa 2011
2) komentarz K. Flagi-Gieruszyńskiej do art. 5051-50514 KPC [w:] Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz, pod red. A. Zielińskiego, Warszawa 2011
