Kwestie ogólne1
Zgodnie z ustawą prawo energetyczne przedsiębiorstwo zajmujące się wytwarzaniem, przetwarzaniem, magazynowaniem, przesyłaniem, dystrybucją obrotem paliwem i energią musi posiadać koncesje. Ustawa ta nakłada szereg warunków niezbędnych do udzielenia koncesji, a następnie prowadzenia działalności objętej tą formą reglamentacji.
Opłata zgodnie z art. 34 prawa energetycznego jest kwalifikowana, jako koszt działalności gospodarczej. Środki uzyskane z opłat zasilają budżet państwa.
Podmioty zobowiązany do uiszczania opłat2
Ustalając zakres podmiotów zobowiązanych uiszczać opłaty należy wziąć pod uwagę dwie przesłanki.
Pierwsza przesłanka wskazuje, iż opłaty uiszcza tylko przedsiębiorca energetyczny. Zgodnie z prawem energetycznym takim przedsiębiorcom jest podmiot prowadzący działalność gospodarczą w zakresie wytwarzania, przetwarzania, magazynowania, przesyłania, dystrybucji paliw albo energii lub obrotu nimi.
Kolejna przesłanka wskazuje, iż zobowiązanym do wpłacania opłat jest podmiot posiadający koncesje. Przesłanka ta determinuje obowiązek uiszczania opłat. Przedsiębiorca, który zaprzestał prowadzenia działalności gospodarczej nie jest zwolniony z uiszczenia należnych opłat. Zwolniony z opłat zostaje tylko w sytuacji utraty ważnej koncesji. Jeżeli zostanie wkreślony z odpowiedniego rejestru przedsiębiorców wówczas z mocy prawa traci koncesje, co skutkuje derogacją obowiązku uiszczania opłat.
Utrata koncesji nie zwalnia w sposób bezpośredni z uiszczania opłat. W doktrynie przyjmuje się, że nawet po utracie koncesji należy uregulować należne zobowiązania powstałe w trakcie jej posiadania.
Art. 34 ust 4 wskazuje na pewne wyłączenie z zakresu podmiotów zobowiązanych do zadośćuczynienia zobowiązaniom powstałym z tytułu posiadania koncesji. Z przedmiotowego obowiązku wyłączeni są przedsiębiorcy produkujący energie elektryczną w odnawialnych źródeł energii o mocy nie wyższej niż 5 MW.
Naliczanie i sposób poboru opłat3
Wysokość i sposób obliczania opłat uregulowane jest w Rozporządzeniu Rady Ministrów z 5 maja 1998 r. w sprawie wysokości i sposobu pobierania przez Prezesa Urzędu Regulacji Energetyki corocznych opłat, wnoszone przez przedsiębiorstwa energetyczne, którym została udzielona koncesja (Dz. U. 1998 Nr 60 poz. 387).
Wysokość opłat oblicza się, jako iloczyn przychodów przedsiębiorstwa uzyskanych z działalności gospodarczej objętej koncesją i współczynnika opłat, który zawarty jest w załączniku do rozporządzenia.
Opłaty te nie mogą być niższe niż 200 zł i nie większe 1 000 000 zł. Należności obliczane są przez przedsiębiorstwo. Z pewnymi problemami praktycznym spotyka się przedsiębiorstwo wykonujące poza działalnością objętą w koncesji także inne działalności gospodarcze. Wymagana jest tutaj niezwykła precyzja w wyodrębnianiu poszczególnych źródeł przychodów. Oprócz obowiązku obliczenia opłat należy je stosownie udokumentować.
Przedmiotowy akt wykonawczy wskazuje dwa rodzaje terminów. Zasadą jest, iż przedsiębiorstwo energetyczne uiszcza opłaty do 31 marca każdego roku. Natomiast przedsiębiorstwo, które uzyskało koncesje uiszcza należności w terminie 31 dni od wydania koncesji.
Opłaty koncesyjne pobiera Prezes Urzędu Regulacji Energetyki. W razie stwierdzenia nieprawidłowości w sposobie obliczenia opłat koncedent wzywa przedsiębiorstwo do ponownego obliczenia należności w terminie 14 dni. Jeżeli i tym razem opłaty zostaną nieprawidłowo obliczone Prezes URE sam dokonuje odpowiednich wyliczeń i wzywa przedsiębiorstwo do dopłacenia należności bądź zwraca nadpłatę.
