Czas trwania autorskich praw majątkowych

Czas trwania autorskich praw majątkowych

Regulacja zawarta w polskiej ustawie.

Zgodnie z treścią przepisu art. 39 ustawy z dnia 4 lutego 1994r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych, czas trwania autorskich praw majątkowych liczy się w latach pełnych następujących po roku, w którym nastąpiło zdarzenie, od którego zaczyna się bieg terminów. W Polsce na przestrzeni lat okres ochrony ulegał dość znacznym modyfikacjom. Ustawa z 1926r. Przewidywałam 50-letni okres ochronny; w ustawie z 1952r. Okres ten został skrócony do 20 lat, a następnie wydłużony do lat 25. Ustawa z 1994r. przywróciła 50-letni okres ochrony, a następnie w wyniku nowelizacji dokonanej w 2000r. okres ten został wydłużony do 70 lat. Generalnie czas trwania autorskich praw majątkowych liczony jest od śmierci twórcy, jednakże art. 36 ustawy przewiduje inne daty od których rozpoczyna się liczenie czasu ochrony, i tak autorskie prawa majątkowe gasną z upływem 70 lat:

1) od śmierci twórcy, a do utworów współautorskich – od śmierci współtwórcy, który przeżył pozostałych;

2) w odniesieniu do utworu, którego twórca nie jest znany – od daty pierwszego rozpowszechnienia, chyba że pseudonim nie pozostawia wątpliwości co do tożsamości autora lub jeżeli autor ujawnił swoją tożsamość;

3) w odniesieniu do utworu, do którego autorskie prawa majątkowe przysługują z mocy ustawy innej osobie niż twórca – od daty rozpowszechnienia utworu, a gdy utwór nie został rozpowszechniony – od daty jego ustalenia;

4) w odniesieniu do utworu audiowizualnego – od śmierci najpóźniej zmarłej z wymienionych osób: głównego reżysera, autora scenariusza, autora dialogów, kompozytora muzyki skomponowanej do utworu audiowizualnego.

 

Jeżeli bieg terminu wygaśnięcia autorskich praw majątkowych rozpoczyna się od rozpowszechnienia utworu, a utwór rozpowszechniono w częściach, odcinkach, fragmentach lub wkładkach, bieg terminu liczy się oddzielnie od daty rozpowszechnienia każdej z wymienionych części (art. 37). Pojęcie „rozpowszechniania” na gruncie ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych nie budzi wątpliwości, ponieważ zostało ono zdefiniowane w słowniczku pojęć ustawowych, jaki znajduje się w art. 6. Zgodnie z pkt 3 wyżej wymienionego artykułu, utworem rozpowszechnionym jest utwór, który za zezwoleniem twórcy został w jakikolwiek sposób udostępniony publicznie. Jednakże pewnych trudności może nastręczyć kwestia ustalenia w praktyce chwili pierwszego rozpowszechnienia, w szczególności, gdy ustalenie nie jest jednoczesne z utrwaleniem utworu na przedmiocie materialnym (tzw. corpus mechanicum).

 

Regulacje prawa międzynarodowego.

Konwencja berneńska w art. 7 tekstu paryskiego narzuciła państwom członkowskim 50-letni okres ochronny post mortem auctoris, ustalając także sposób jego liczenia. Okres ten stanowi minimum konwencyjne w związku z czym, państwo przystępujące do tej konwencji było obowiązane do dostosowania czasu ochrony do okresu 50-letniego. Warto w tym miejscu wspomnieć, iż twórcy konwencji uznawali za właściwe określanie czasu ochrony przepisami prawa kraju, w którym dochodzi do ochrony, przy czym od tej zasady (tzw. zasady asymilacji) przewidziano wyjątek w postaci dopuszczenia tzw. wyrównania czasów ochrony. Oznacza to, że każde państwo członkowskie ma możliwość odmowy przyznania ochrony dłuższej niż obowiązująca w kraju pochodzenia dzieła, nawet jeśli w kraju dochodzenia ochrony czas ten jest dłuższy. Zasada ta w stosunku po Polski nie miała większego znaczenia do czasu wydłużenia okresu ochrony w 2000r., gdyż 50-letni okres ochronny stanowił swoisty światowy standard ochronny. Uwagę należy zwrócić na fakt, iż Konwencja berneńska posługuje się określeniem „państwo pochodzenia dzieła”, co nie jest terminem równoznacznym w odniesieniu do „państwa, którego obywatelem jest autor”. W związku z powyższym posługiwanie się regułą wyrównania czasu ochrony wymusza stosowanie definicji „państwa pochodzenia”, w której to na pierwszy plan wysuwa się kryterium pierwszej publikacji. Zasada wyrównywania okresów ochrony dotyczy określonych rodzajów utworów. Konwencja berneńska, a także Konwencja powszechna dopuszczają krótszy okres ochronny niż ogólnie przyjęte minimum konwencyjne w stosunku do wybranych rodzajów utworów. I tak Konwencja berneńska przewiduje możliwość ustanowienia krótszego okresu ochrony w stosunku do utworów fotograficznych, a także dzieł sztuki użytkowej, aczkolwiek minimalny okres ochronny w tych przypadkach wynosi 25 lat. Dla wyżej wymienionych dzieł okres ochronny przewidywany przez Konwencję powszechną wynosi 10 lat. Z kolei porozumienie TRISP w art. 3 przewiduje zasadę traktowania narodowego, z zastrzeżeniem jednak wyjątków jakie zostały przewidziane w postanowieniach Konwencji berneńskiej. Uwagę trzeba zwrócić na brak pokrycia się zakresu przynależności do Konwencji berneńskiej oraz zakresu przynależności do Porozumienia TRISP, co w konsekwencji prowadzi do stosowania w sposób pośredni postanowień Konwencji berneńskiej w zakresie wyrównywania okresów ochrony w stosunku do dzieł pochodzących z krajów, które przystąpiły do Porozumienia TRISP.

Polecane

Najnowsze