Co mediacja daje przedsiębiorcy?
Prawidłowo przeprowadzona mediacja pozwala na szybkie, odformalizowane postępowanie, przy niewielkich kosztach i z gwarancją zachowania poufności. Strony, z pomocą mediatora, wypracowują treść ugody, która jest przez nie akceptowana. Ugoda taka, w odróżnieniu od ugody zawartej przed sądem, daje możliwość ułożenia stosunków między podmiotami w sposób głębszy niż wynikający z zakreślonej w podstawie faktycznej i prawnej w pozwie. Ten sposób rozwiązania sporu daje możliwość zachowania lub odbudowania dobrych relacji między stronami. Strony konfliktu, zawierając ugodę w postępowaniu mediacyjnym, akceptują taki sposób zakończenia sporu, co zazwyczaj oznacza dobrowolne wykonanie ugody, bez konieczności kierowania jej do egzekucji (ocenia się, że ok. 80% ugód mediacyjnych jest wykonywana dobrowolnie). Jednakże w przypadku nie wykonania ugody mediacyjnej dobrowolnie, można wystąpić do sądu o nadanie jej klauzuli wykonalności i skierować jako tytuł wykonawczy do egzekucji.
Dlaczego mediacja a nie sąd?
Gdy sprawa zostanie skierowana do sądu strony tracą kontrolę nad wynikiem postępowania. O sprawie rozstrzygnie sąd. Z kolei kierując sprawę do mediacji, to strony sporu mają całkowity wpływ na wynik jego zakończenia poprzez ustalenie zasad procedowania (mogą je ograniczyć w dowolny sposób), wybór mediatora oraz ustalenie sposobu rozwiązania istniejącego pomiędzy nimi sporu. W postępowaniu sądowym strony po przedstawieniu swoich stanowisk i dowodów na ich poparcie są zdane na ocenę konfliktu dokonywaną przez sędziego, który wyda wyrok.
Udział w mediacji, sposób i czas jej zakończenia jest zależny tylko od woli stron. Z mediacji można w każdym momencie zrezygnować. To strony decydują o tym jak szybko się ona zakończy i jaką treść będzie miała ugoda, pod warunkiem ogólnej zgodności z prawem. Mediacja zakończona ugodą jest sukcesem stron, gdyż pozwala im na osiągnięcie zaspokojenia swoich interesów zgodnie z potrzebami w krótszym czasie, przy mniejszych nakładach finansowych, a także pozwala na ograniczenie kosztów emocjonalnych związanych z rozwiązywaniem sporów w postępowaniu sądowym. Umożliwia również uniknięcie eskalacji konfliktu między stronami i stwarza szersze możliwości dla treści zawartej ugody.
Jak skierować spór do mediacji?
Na etapie zawierania umowy z kontrahentem, a przed powstaniem sporu, istnieje możliwość wprowadzenia do umowy klauzuli, iż w przypadku zaistnienia sporu, strony w pierwszej kolejności będą go rozwiązywać w drodze mediacji. Umowa może przewidywać, że mediacja będzie prowadzona przez mediatora. W związku z tym można wskazać konkretną osobę lub ośrodek mediacji, który prowadzi listę mediatorów i z tej listy strony mogą wybrać wspólnie mediatora. Można również wprowadzić zapis, który będzie przewidywał zasady wyboru i powołania mediatora do konkretnej sprawy. Podobne zasady obowiązują w przypadku, gdy spór już powstał.
Istnieje również możliwość skierowania sporu do mediacji po zawiśnięciu sprawy w sądzie. Do momentu zamknięcia pierwszej rozprawy to sąd może skierować daną sprawę do mediacji z urzędu lub na wniosek strony. Natomiast później może uczynić to jedynie na zgodny wniosek stron.
Rola mediacji w praktyce rozwiązywania sporów gospodarczych
Mediacja gospodarcza w Polsce – dane statystyczne MS w latach 2006-2010, sprawy gospodarcze skierowane do mediacji przez sądy:
Lata Liczba spraw
2006-2007 514
2008 210
2009 540
2010 851
Zasadniczym argumentem celowości szerszego korzystania z instytucji mediacji przez polskich przedsiębiorców była zła ocena pracy sądów w rozstrzyganiu sporów gospodarczych, przede wszystkim krytykująca ogromną czasochłonność i duży koszt wieloinstancyjnego postępowania sądowego. W ocenie Ministra Gospodarki przyczyną niskiej konkurencyjności polskiej gospodarki jest właśnie zbyt długie i kosztowne dochodzenie przez przedsiębiorców praw i należności w obrocie gospodarczym, które stanowią barierę dla rozwoju przedsiębiorczości.
Koszty mediacji
Jako zasadę przyjęto, iż koszty te określają strony w umowie o mediację zawartej z mediatorem. Jeśli w postępowaniu mediacyjnym nie doszło do zawarcia ugody, jak również wtedy, gdy w postępowaniu zawarto ugodę, lecz nie została ona potwierdzona przez sąd, to koszty mediacji wejdą w skład kosztów procesu, jeżeli strony skierują sprawę do sądu w ciągu 3 miesięcy od dnia zakończenia mediacji lub uprawomocnienia się postanowienia o odmowie zatwierdzenia ugody. W przypadku, gdy strony zostały skierowane do mediacji przez sąd, zawsze koszty postępowania mediacyjnego będą wchodzić w skład kosztów postępowania sądowego. W przypadku zawarcia ugody przed mediatorem, gdy strony do mediacji skierował sąd, koszty mediacji zniosą się wzajemnie, chyba że strony postanowią inaczej.
