Najczęstsza forma umowy cywilnoprawnej – umowa o dzieło.

Najczęstsza forma umowy cywilnoprawnej – umowa o dzieło.

Prawa i obowiązki stron umowy o dzieło

Stronami umowy o dzieło są:

  1. przyjmujący zamówienie, potocznie zwany wykonawcą dzieła,
  2. zamawiający.

Przyjmujący zamówienie ma obowiązek wykonać oznaczone dzieło (art. 627 Kodeksu cywilnego), a także wydać je zamawiającemu (art. 643 Kodeksu cywilnego). Dzieło będące przedmiotem umowy stron musi być konkretnie oznaczone, wcześniej umówione, co w praktyce oznacza, iż strony w treści umowy powinny szczegółowo określić końcowy rezultat w formie dzieła.

Zamawiający ma natomiast obowiązek zapłacić wynagrodzenie, a także odebrać dzieło. Umowa o dzieło ma charakter umowy wzajemnej, a więc powyżej wyszczególnionym obowiązkom stron odpowiadają korelatywne uprawnienia drugiej strony umowy np. obowiązek wydania dzieła przez przyjmującego zamówienie odpowiadania uprawnieniu zamawiającego skierowanemu do wykonawcy dzieła o wydanie dzieła.

Między stronami umowy o dzieło tj. między przyjmującym zamówienie i zamawiającym nie istnienie przy tym żaden stosunek zależności, czy podporządkowania, charakterystyczny dla umowy o pracę, uregulowanej w Kodeksie pracy.

Umowa o dzieło jako umowa określonego rezultatu

Elementem przedmiotowo istotnym (z łac. essentialia negotii) umowy o dzieło jest wykonanie określonego dzieła, indywidualnie i konkretnie oznaczonego, rozumianego jako końcowy rezultat, efekt działań przyjmującego zamówienie. To właśnie wykonanie dzieła, a nie czynności zmierzające do jego wykonania, przesądzają o tym, czy daną umowę klasyfikuje się jako umowę osiągnięcia określonego rezultatu, czyli umowę o dzieło. To nie starania w celu osiągnięcia rezultatu, tylko wynik tych starań jest elementem wyróżniającym dla umowy o dzieło. Ustalenie, że konkretna umowa jest umową o dzieło, prowadzącą do osiągnięcia konkretnego rezultatu przesądza o charakterze prawnym tej umowy, pociągając za sobą kwestie związane m. in. z podleganiem obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym na postawie ustawy z dnia z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (tekst jednolity: Dz. U. 2009 r. Nr 205, poz. 1585).

Wynagrodzenie za wykonanie dzieła

Umowa o dzieło jest umową odpłatną, co zostało bezpośrednio wywiedzione z obowiązku zamawiającego do zapłaty wynagrodzenia (art. 627 Kodeksu cywilnego). Istnieje wiele możliwości ustalenia wynagrodzenia, m. in.:

  1. określenie wynagrodzenia z góry w umowie,
  2. wskazanie w umowie podstaw do ustalenia wynagrodzenia,
  3. wynagrodzenie kosztorysowe,
  4. wynagrodzenie ryczałtowe.

Zgodnie z art. 628 Kodeksu cywilnego wysokość wynagrodzenia za wykonanie dzieła można określić kwotowo w umowie, a ponadto poprzez wskazanie podstaw do ustalenia wynagrodzenia. W razie wątpliwości przyjmuje się, że należne przyjmującemu zamówienie wynagrodzenie stanowi zwykłe wynagrodzenie za dzieło tego rodzaju. Jeżeli jednak w żaden z powyższych sposobów nie jest możliwe ustalenie wynagrodzenia, należne wykonawcy dzieła wynagrodzenie powinno odpowiadać rzeczywistemu nakładowi wykonanej pracy.

Strony mogą również określić wynagrodzenie na podstawie zestawienia planowanych prac i przewidywanych kosztów tzw. wynagrodzenie kosztorysowe (art. 629 Kodeksu cywilnego). W przypadku zmiany cen lub stawek obowiązujących dotychczas w obliczeniach kosztorysowych, zgodnie z zarządzeniem właściwego organu państwowego, obie strony mogą żądać zmiany umówionego wynagrodzenia. Powyższa regulacja chroni interesy stron przed ewentualną szkodą powstałą wyniku zmiany cen i stawek.

Dodatkowo przepis art. 630 Kodeksu cywilnego stanowi, że jeżeli w toku wykonywania dzieła zajdzie konieczność przeprowadzenia dodatkowych prac nieprzewidzianych we wcześniej ustalonym przez strony kosztorysie, celem ochrony interesu ekonomicznego, przyjmujący zamówienie może żądać odpowiedniego podwyższenia wynagrodzenia. Zamawiający może jednak w sytuacji znacznego podwyższenia wynagrodzenia od umowy odstąpić, aby zapobiec szkodzie i chronić swój interes majątkowy. W przypadku odstąpienia od umowy, strony zwracają sobie wzajemne świadczenia, przede wszystkim zamawiający powinien zapłacić przyjmującemu zamówienie odpowiednią część umówionego wynagrodzenia, a umowę uważa się za niezawartą.

Strony w umowie mogą również umówić się o wynagrodzenie ryczałtowe (art. 632 § 1 Kodeksu cywilnego), ale wtedy wykonawca dzieła nie ma prawa żądać podwyższenia wynagrodzenia, gdy zajdzie konieczność przeprowadzenia dodatkowych prac. Jednakże w przypadku nadzwyczajnej zmiany stosunków (z łac. rebus sic stantibus), gdy wykonanie dzieła groziłoby przyjmującemu zamówienie rażącą stratą, sąd w postępowaniu cywilnym, uregulowanym w przepisach Kodeksu postępowania cywilnego, może podwyższyć ryczałt, a nawet orzec o rozwiązaniu umowy.

Polecane

Najnowsze