Wniosek do płatnika składek
Wniosek o wypłatę odszkodowania może złożyć ubezpieczony lub uprawniony członek jego rodziny. Jeżeli pracownik zmarł na skutek wypadku przy pracy lub choroby zawodowej, odszkodowanie przysługuje bowiem członkom jego rodziny. W ustawie z dnia 30 października 2002 roku o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych zdefiniowano członków rodziny uprawnionych do odszkodowania jako małżonka, o ile nie pozostawał w separacji ze zmarłym; dzieci własne, dzieci drugiego małżonka (czyli pasierbice i pasierbów), dzieci przysposobione oraz przyjęte na wychowanie i utrzymanie przed osiągnięciem pełnoletności wnuki, rodzeństwo i inne dzieci, w tym również w ramach rodziny zastępczej, spełniające w dniu śmierci ubezpieczonego warunki uzyskania renty rodzinnej. Do kręgu osób uprawnionych należą ponadto rodzice ubezpieczonego, osoby przysposabiające, macocha oraz ojczym, jeżeli w dniu śmierci ubezpieczonego prowadzili z nim wspólne gospodarstwo domowe lub jeżeli ubezpieczony bezpośrednio przed śmiercią przyczyniał się do ich utrzymania albo jeżeli ustalone zostało wyrokiem lub ugodą sądową prawo do alimentów z jego strony.
Wniosek składany jest przez ubezpieczonego lub członka jego rodziny do płatnika składek, którym w przypadku stosunku pracy jest pracodawca. Wniosek musi zawierać NIP płatnika składek i ubezpieczonego, PESEL ubezpieczonego i REGON płatnika składek, z zastrzeżeniem, że jeżeli ubezpieczony lub płatnik składek nie mają nadanych numerów PESEL, NIP bądź REGON należy podać ich numer dowodu osobistego albo paszportu.
Orzekanie w sprawie odszkodowania
Oceny stopnia uszczerbku na zdrowiu i jego związku z wypadkiem przy pracy dokonuje lekarz orzecznik na podstawie bezpośredniego badania ubezpieczonego oraz posiadanej dokumentacji medycznej i dokumentacji dotyczącej tego wypadku przy pracy. Jeżeli konieczne jest badanie ubezpieczonego przez lekarza orzecznika, w ciągu 7 dni od daty otrzymania wniosku od płatnika składek wyznaczana jest data badania. Lekarz orzecznik może opierać się nie tylko na badaniu ubezpieczonego i dostarczonej dokumentacji medycznej, ale może również zlecić uzupełnienie dokumentacji medycznej o opinię właściwego lekarza konsultanta, a także o wyniki badań dodatkowych i specjalistycznych.
Lekarz orzecznik określa procentowo uszczerbek na zdrowiu w oparciu o Ocenę procentową stałego lub długotrwałego uszczerbku na zdrowiu stanowiącą załącznik do rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 18 grudnia 2002 roku w sprawie szczegółowych zasad orzekania o stałym lub długotrwałym uszczerbku na zdrowiu, trybu postępowania przy ustalaniu tego uszczerbku oraz postępowania o wypłatę jednorazowego odszkodowania. Po wydaniu orzeczenia zostaje ono przekazane do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych. Na podstawie orzeczenia, w ciągu 14 dni od jego otrzymania, zostaje wydana decyzja w sprawie przyznania lub odmowy przyznania jednorazowego odszkodowania. W decyzji musi być podana wysokość odszkodowania oraz podstawy jej naliczenia czyli określenie procentowego uszczerbku na zdrowiu. W przypadku wydania decyzji o przyznaniu odszkodowania jest ono z urzędu wypłacane przez ZUS w terminie 30 dni od dnia wydania decyzji.
Odwołanie od decyzji w sprawie odszkodowania
Jeżeli wydana zostanie decyzja odmowna albo decyzja, z którą ubezpieczony się nie zgadza (np. w kwestii wysokości uszczerbku na zdrowiu) może on wnieść odwołanie. Możliwość wniesienia odwołania powinna być wskazana w pouczeniu zawartym w decyzji o przyznaniu lub odmowie przyznania jednorazowego odszkodowania. Odwołanie może być, co do zasady, złożone w ciągu miesiąca na piśmie do organu, który wydał decyzję lub do protokołu w tymże organie. Oznacza to, że złożenie odwołania jest procedurą mało sformalizowaną i dostępną dla każdego ubezpieczonego niezadowolonego z decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych. Po wniesieniu odwołania ZUS ma obowiązek niezwłocznie przekazać pismo wraz z aktami sprawy do właściwego sądu. Możliwa jest jednak zmiana lub uchylenie decyzji przez ZUS, który uzna odwołanie w całości za słuszne. Wówczas pismo nie jest przekazywane do sądu.
