Prokura jako prawny wyraz uprzywilejowania przedsiębiorców

Prokura jako prawny wyraz uprzywilejowania przedsiębiorców

Mocodawca i prokurent

Mocodawcą, czyli podmiotem udzielającym prokury może być jedynie przedsiębiorca w znaczeniu art. 431 k.c., którego obciąża prawny obowiązek wpisu do rejestru przedsiębiorców. Sam rejestr przedsiębiorców jest prowadzony w ramach Krajowego Rejestru Sądowego na podstawie Ustawy z dnia 20 sierpnia 1997 r. o Krajowym Rejestrze Sądowym. Wykaz przedsiębiorców podlegających wpisowi do niego wymienia art. 36 tejże ustawy.Prokurentem zaś może być jedynie osoba fizyczna, która posiada pełną zdolność do czynność prawnych. Tym sposobem z kręgu potencjalnych prokurentów zostały wyłączone osoby prawne i ułomne osoby prawne w rozumieniu art. 331 k.c. Wydaje się, że uzasadnieniem takiej regulacji jest szczególnie szeroko ustanowiony ustawowy zakres umocowania prokurenta, który wymaga daleko idącego zaufania do konkretnej osoby, nie zaś do zmieniających się w czasie organów danego podmiotu będącego osobą prawną (ew. ułomną osobą prawną).

Forma udzielenia prokury

Zgodnie z art. 1092 k.c. § 1 zd. pierwsze prokura powinna być pod rygorem nieważności udzielona na piśmie. Wymóg ten rzecz jasna zostanie wypełniony przez udzielenie prokury w jakiejkolwiek formie szczególnej. Istotną regulację zawiera zd. drugie przytaczanego paragrafu, które wyłącza w przypadku prokury zastosowanie przepisu art. 99 § 1 k.c. W praktyce oznacza to, że mimo tego, iż prokura została udzielona w zwykłej formie pisemnej, to prokurent może w zakresie swojego umocowania dokonywać w imieniu swojego mocodawcy czynności, dla których ważności potrzebna jest jedna z form szczególnych. Ponadto ustawodawca nałożył na przedsiębiorcę obowiązek zgłoszenia faktu udzielenia prokury do rejestru przedsiębiorców. Samo zgłoszenie ma charakter deklaratoryjny, czyli potwierdzający istnienie danego faktu. Tak więc prokurent zyskuje prawo działania od chwili zaistnienia czynności go umocowującej, nie zaś od chwili wpisania prokury do rejestru przedsiębiorców.

Zakres umocowania prokurenta

Jak już zostało podkreślone na wstępie, zakres umocowania prokurenta jest bardzo szeroki. W sposób pozytywny określa go art.1091 k.c. stanowiąc, iż prokura obejmuje wykonywanie w imieniu mocodawcy wszelkiego rodzaju czynności sądowych oraz pozasądowych o ile są one związane z prowadzeniem przedsiębiorstwa (w przypadku prokury oddziałowej umocowanie obejmuje czynności związane z danym oddziałem przedsiębiorstwa – art. 1095 k.c.). Negatywnie zaś zakres prokury ujmuje art. 1093 k.c., który w sposób pośredni stanowi, iż prokura nie obejmuje czynności: zbycia przedsiębiorstwa (w znaczeniu art. 551 k.c.), oddania przedsiębiorstwa do czasowego korzystania, zbycia lub obciążenia nieruchomości. Ustawodawca stanowi, iż w przypadku powyższych rozporządzeń konieczne jest udzielenie szczególnego pełnomocnictwa. Pełnomocnikiem takim może być sam prokurent, lecz nie ma żadnych przeszkód aby przedsiębiorca tego szczególnego umocowania udzielił innemu podmiotowi.

Ustanie prokury

Do przyczyn wygaśnięcia prokury należy zaliczyć: 1)odwołanie prokury, które zgodnie z art. 1097 § 1 k.c. może nastąpić w każdym czasie; 2) wystąpienie zdarzeń ściśle związanych z ustaniem dotychczasowej działalności przedsiębiorcy a wymienionych enumeratywnie w art. 1097 § 2 k.c. (wykreślenie przedsiębiorcy z rejestru, ogłoszenie upadłości, otwarcie likwidacji, przekształcenie przedsiębiorcy); 3) śmierć prokurenta (art. 1097 § 3 k.c.); 4) utratę przez prokurenta pełnej zdolności do czynności prawnych; 5) upływ terminu w przypadku prokury czasowej; 6) zrzeczenie się lub odrzucenie prokury przez prokurenta

Wygaśnięcie prokury, podobnie jak jej ustanowienie powinno zostać zgłoszone do Rejestru przedsiębiorców. Wpis do rejestru w tym przedmiocie ma charakter deklaratoryjny (ustanie prokury następuje z chwila zaistnienia ku temu przyczyny a nie z chwilą zmiany wpisu w Rejestrze przedsiębiorców).

Bibliografia:

  1. Gniewek E. [red.], Kodeks cywilny. Komentarz., Wydawnictwo C.H. Beck, Warszawa 2008.
  2. Gniewek E. [red.], Podstawy prawa cywilnego, Wydawnictwo C.H. Beck, Warszawa 2005.
  3. Katner W.J. [red.], Prawo cywilne i handlowe w zarysie, Wolters Kluwer, Warszawa 2009.

Polecane

Najnowsze