Opłaty i koszty w postępowaniu administracyjnym

Opłaty i koszty w postępowaniu administracyjnym

W pierwszej kolejności należy przedstawić fundamentalną różnicę między opłatą administracyjną a kosztami postępowania. Polega ona na tym, że z zasady organy administracji publicznej nie mają wpływu na wysokość pobieranych opłat – najczęściej ustalane są na podstawie ustawy z dnia 16 listopada 2006 roku o opłacie skarbowej (Dz.U. Nr 225, poz. 1635 ze zm.) oraz w oparciu o rozporządzenie Ministra Finansów z 28 września 2007 roku w sprawie zapłaty opłaty skarbowej (Dz.U. Nr 187, poz. 1330). Z kolei koszta postępowania administracyjnego ustalane są bezpośrednio przez organ na podstawie poczynionych wydatków związanych z prowadzeniem postępowania.

Opłaty administracyjne

Sytuacja związana z dokonywaniem opłat administracyjnych jest klarowna i nie budzi żadnych wątpliwości. Opłaty mogą mieć stawki stałe lub zmienne. Strona wnosząca do organu administracji publicznej o dokonanie pewnych czynności administracyjnych (np. uzyskania koncesji, wydanie zaświadczenia na wniosek zainteresowanego itd.) jest zobowiązana wnieść opłatę. Uiszczenie należności (które nastąpić powinno przed zakończeniem postępowania) spowoduje załatwienia sprawy w urzędzie.

Przeanalizowania natomiast wymaga sytuacja, gdy strona, mimo ciążącego na niej obowiązku nie wniesie wymaganej opłaty. Wówczas zastosowanie znajduje art. 261 §1 Kodeksu postępowania administracyjnego, który stanowi: „(…) organ administracji publicznej prowadzący postępowanie wyznaczy jej (stronie) termin do wniesienia należności.(…)”. Termin ten wynosi od 7 do 14 dni, w którym strona powinna wnieść zaległą opłatę. W przypadku gdy tak się nie stanie, to zgodnie z art. 261 §2 K.p.a. wniesione podanie podlega zwrotowi lub czynność wymagająca opłaty zostaje zaniechana. Paragraf trzeci wyżej wspomnianego artykułu daje możliwość stronie do wniesienia zażalenia na postanowienie o zwrocie podania. Jednak już na samo zaniechanie dokonania czynności z powodu nie wniesienia opłaty, które następuje w formie postanowienia, nie służy zażalenie.

Ustawodawca jasno określa sytuacje, w których nieuiszczenie opłaty nie zablokuje dokonania czynności organu administracji publicznej. Organ rozpatruje podanie, mimo nie uregulowania należności gdy względy społeczne lub ważny interes strony wymagają niezwłocznego załatwienia sprawy. Ponadto „jeżeli wniesienie podania stanowi czynność, dla której ustanowiony jest termin zawity ” oraz gdy podanie zostało wniesione przez osobę zamieszkałą za granicą (art. 261 §4 pkt 2-3).

W Kodeksie postępowania administracyjnego dopuszczalna jest instytucja zwolnienia strony od opłat. Taką możliwość daje nam artykuł 267 K.p.a. należy jednak pamiętać, że następuje to z zachowaniem przepisów szczególnych. Zwolniona od opłat postępowania administracyjnego może być strona będąca w sytuacji „niewątpliwej niemożności” opłacenia danej czynności administracyjnej. Powyższy przepis jest realizacją nadrzędnego prawa jednostki do „praworządnego rozstrzygnięcia sprawy administracyjnej dotyczącej sfery praw i obowiązków”, które nie może być ograniczane z powodu sytuacji ekonomicznej strony. Strona zostanie zwolniona z opłat jeśli wystąpią ustawowo określone przesłanki oraz zostanie złożony odpowiedni wniosek do organu załatwiającego daną sprawę. Postanowienie o zwolnieniu z opłat może zostać wydane również z urzędu, które ma charakter uznaniowy i nie przysługuje na nie zażalenie. W zależności od okoliczności, organ jest uprawniony do zwolnienia strony z całości opłat lub tylko ich części.

Koszty postępowania administracyjnego

Nieco inaczej prezentuje się sprawa kosztów postępowania. Kodeks postępowania administracyjnego wyróżnia zaledwie trzy składniki kosztów postępowania, jednak ich katalog pozostaje otwarty o czym stanowi art. 263 §2. Do ustawowo określonych kosztów zalicza się koszty podróży i inne należności wobec świadków, biegłych oraz stron. Ponadto do kosztów zalicza się przeprowadzenie oględzin rzeczy i doręczenie stronom pism. Warto podkreślić zasadę rozdziału kosztów postępowania między stronę a organ administracji publicznej. Z reguły organ pokrywa koszty postępowania, wynika to między innymi z zasady prawdy obiektywnej, która stanowi, że organ jest zobowiązany z urzędu zbadać wszystkie okoliczności niezbędne do ustalenia stanu faktycznego. Dotyczy to zarówno pokrycia kosztów ekspertyzy biegłego, osobistego stawiennictwa świadków czy przeprowadzenia oględzin. Natomiast strona ponosi koszty, gdy będzie trzeba je poczynić z winy strony (np. powtórzenie czynności, w których strona bezzasadnie nie wzięła udziału) lub „zostały poniesione w interesie strony lub na żądanie strony, a nie wynikają z ustawowego obowiązku organów prowadzących postępowanie”. Innymi słowy – w większości przypadków to organ ponosi koszty związane z postępowaniem, a gdy uzna dowód za zbędny może go nie dopuścić, uznając za bezprzedmiotowy. Strona poniesie koszty, gdy zostaną

Reasumując, opłaty i koszty postępowania służą opłaceniu czynności postępowania administracyjnego, w przypadku opłat – ponosi je strona (chyba że zostanie z nich zwolniona), natomiast koszty postępowania są podzielone między stroną a organem; z czego to organ w dużej mierze powinien być nimi obarczony. Ma to spore znaczenie także dla przedsiębiorców, gdyż koszty przeprowadzenia ekspertyz czy opinii biegłych nie należą do najniższych.

Polecane

Najnowsze