Art. 4912 ust. 4 PrUpN nałożył na sąd obowiązek ustalenia podstaw ogłoszenia upadłości konsumenckiej, poprzez zasięgnięcie informacji z KRS, czy dłużnik jest wspólnikiem spółek handlowych
Ukształtowanie instytucji upadłości konsumenckiej jako przywileju dla osób fizycznych nieprowadzących działalności gospodarczej, które popadły w stan zadłużenia bez własnej winy powoduje, że przed tymi osobami należy stawiać większe wymagania i oczekiwać od nich rzetelnego wykonywania ciążących na nich obowiązkach, jak np. wskazanie i wydanie syndykowi całego majątku albo niezbędnych dokumentów. W przypadku ich niewykonywania postępowanie zostanie obligatoryjnie umorzone, jeżeli tylko sąd poweźmie o tym wiadomość. Umorzenie pociąga za sobą bardzo dotkliwe skutki, mianowicie na gruncie art. 4913 ust. 2 pkt 3 PrUpN nierzetelny dłużnik przez 10 kolejnych lat pozbawiony będzie możliwości prowadzenia postępowania upadłościowego. Sam okres 10 lat również podlega krytyce. Argumentuje się, iż upadłość konsumencka powinna być szansą dana tylko raz w życiu.
Postanowienie o ogłoszeniu upadłości konsumenckiej wywołuje takie same skutki jak ogłoszenie upadłości przedsiębiorców, z pewnymi odmiennościami dotyczącymi masy upadłości. Są to:
a) możliwość zezwolenia przez sędziego – komisarza przeprowadzenia likwidacji masy upadłości przez upadłego pod nadzorem syndyka;
b) możliwość prowadzenia egzekucji z masy upadłości wierzytelności powstałych po prawomocnym ustaleniu planu spłaty;
c) umorzenie postępowania przez sąd jeżeli upadły nie wskaże i nie wyda syndykowi całego majątku albo niezbędnych dokumentów lub w inny sposób nie wykonuje ciążących na nim obowiązków (uwagi na ten temat w poprzednim akapicie);
d) wątpliwości co do tego, które z przedmiotów należących do upadłego wchodzą w skład masy upadłości, rozstrzyga sędzia – komisarz na wniosek syndyka lub upadłego. Na postanowienie sędziego – komisarza upadłemu oraz wierzycielom przysługuje zażalenie. Ponieważ podmiotem tego rodzaju upadłości jest osoba fizyczna nieprowadząca działalności gospodarczej ustalenie składu majątku może okazać się znacznie trudniejsze niż w przypadku przedsiębiorców, ponieważ syndyk nie ma do dyspozycji ksiąg inwentarzowych, czy innych dokumentów bezspornych. Ponadto upadły obowiązany jest wydać syndykowi cały majątek, ze względów jednak humanitarnych i społeczno-gospodarczych upadłemu pozostawia się do swobodnej dyspozycji szereg przedmiotów. W praktyce na tym tle jednak między upadłym a syndykiem dochodzi często do sporów, których rozstrzyganie w „upadłości konsumenckiej” powierzono w pierwszej instancji sędziemu-komisarzowi a w drugiej – sądowi upadłościowemu orzekającemu w składzie trzech sędziów zawodowych (art. 4912 ust. 1 w zw. z art. 150 ust. 2 PrUpN). Rozstrzyganie owych wątpliwości nigdy nie będzie następować z urzędu. Wniosek powinien czynić zadość wymaganiom określonym dla pism procesowych (art. 125 KPC), wskazywać składnik majątku, wniosek o jego zaliczenie lub niezaliczenie do masy upadłości, uzasadnienie przez wskazanie jakie są wątpliwości co do tego, czy dany przedmiot należy do masy upadłości.
Art. 4916 ust. 1 PrUpN stanowi, że jeżeli w skład masy upadłości wchodzi lokal mieszkalny albo dom jednorodzinny, w którym zamieszkuje upadły, z sumy uzyskanej z jego sprzedaży wydziela się upadłemu kwotę odpowiadającą przeciętnemu czynszowi najmu lokalu mieszkalnego na okres dwunastu miesięcy. Wykluczona została zatem możliwość wydzielenia takiej sumy ze sprzedaży innych składników masy upadłości, w tym także i wchodzących w skład masy upadłości innych lokali lub domów niezamieszkiwanych przez upadłego. Suma wydzielona na podstawie tego przepisu ma pierwszeństwo przed ewentualnymi wierzytelnościami, które podlegają zaspokojeniu z obciążonego hipoteką domu lub mieszkania.
Wydzielona kwota powinna zapewnić najem lokalu zabezpieczającego potrzeby mieszkaniowe upadłego oraz wszystkich osób pozostających z nim we wspólnym gospodarstwie domowym. Jednak kolejnym kryterium wydzielenia sumy jest jej górna granica, która naturalnie nie może być wyższa niż suma uzyskana ze sprzedaży nieruchomości. Względy celowościowe, czyli głównie potrzeba zaspokojenia wierzycieli nakazują przyjąć, aby kwota ta była jak najniższa. Prowadzi to zatem do stwierdzenia, iż uzasadnione będzie wydzielenie jej na podstawie cen wynajmu mieszkań nawet z innej miejscowości niż ta, w której upadły zamieszkuje.
Postanowienie w tej sprawie wydawana jest na wniosek syndyka, w którym powinien on określić wysokość tej kwoty oraz jej wyliczenie. Sędzia komisarz nie jest związany wnioskiem w zakresie wysokości przyznanej kwoty. Na postanowienie przysługuje upadłemu i wszystkim wierzycielom zażalenie.
Przewidziana została także możliwość przyznania upadłemu zaliczki na poczet tej kwoty. Przyznaje ją sędzia – komisarz. Może zrobić to zarówno na wniosek, jak i z urzędu. Jest ona celowa, gdy upadły musi przenieść się do wynajmowanego lokalu jeszcze zanim nastąpi sprzedaż jego nieruchomości i wyodrębnienie kwoty opowiadającej przeciętnemu czynszowi najmu lokalu mieszkalnego za okres dwunastu miesięcy.