Udział prokuratora w procesie cywilnym

Udział prokuratora w procesie cywilnym

Konstytucja RP w treści swych przepisów nie zawiera regulacji, która określa zasady funkcjonowania i udziału prokuratora w procesie. Takie unormowania znalazły się w art. 2 ustawy z dnia 20 czerwca 1985 o prokuraturze . Szczegółowe unormowania znajdują się w kpc w art. 7 – Prokurator może żądać wszczęcia postępowania w każdej sprawie, jak również wziąć udział w każdym toczącym się już postępowaniu, jeżeli według jego oceny wymaga tego ochrona praworządności, praw obywateli lub interesu społecznego. W sprawach niemajątkowych z zakresu prawa rodzinnego prokurator może wytaczać powództwa tylko w wypadkach wskazanych w ustawie. Oraz w art. 59. Sąd zawiadamia prokuratora o każdej sprawie, w której udział jego uważa za potrzebny.

Udział prokuratora w sprawie może przyjąć dwojaką formę:

  1. Wszczęcia postępowania
  2. Wstąpienie do toczącego się postępowania

Ad. 1. Wszczęcia postępowania

Prokurator może wszcząć każde postępowanie (proces, postępowanie nieprocesowe, egzekucyjne i postępowanie pomocnicze) jeżeli według jego oceny istnieje taka potrzeba. Przy tej ocenie prokurator bierze pod uwagę następujące przesłanki: ochrona praworządności, ochrona praw obywateli, ochrona interesu społecznego. Ocena, czy wymienione przesłanki przemawiają za udziałem prokuratora w konkretnej sprawie, należy wyłącznie do urzędu prokuratorskiego i nie podlega kontroli sądu. Wyjątkiem są sprawy o ubezwłasnowolnienie, w których udział prokuratora jest obowiązkowy.

Kodeks postępowania cywilnego wyróżnia dwa rodzaje powództw prokuratora. Pierwszy gdy prokurator wytacza powództwo na rzecz określonej osoby lub Skarbu Państwa, co daje wyraz ochronie praworządności i interesu społecznego. Drugi, gdzie powództwo wytoczonej jest jedynie dla ochrony praworządności i interesu społecznego. Nie ma tutaj działania na rzecz określonej osoby czy innego podmiotu. Procedurę pierwszego powództwa określa art. 55 kpc – Prokurator, wytaczając powództwo na rzecz oznaczonej osoby, powinien ją wskazać w pozwie. 56. § 1. Osobę, na rzecz której prokurator wytoczył powództwo, sąd zawiadamia o tym, doręczając jej odpis pozwu. Osoba ta może wstąpić do sprawy w każdym jej stanie w charakterze powoda; w tym wypadku do udziału prokurator w sprawie stosuje się odpowiednio przepisy o współuczestnictwie jednolitym. Oznacza to, że wszystkie czynności prokuratora będą skuteczne wobec podmiotu na rzecz którego wytoczył powództwo, i odwrotnie. Dla zrzeczenia się roszczenia przez prokuratora potrzebna jest zgoda tego podmiotu, jak również dla zrzeczenia się roszczenia i dla ugody potrzebna jest zgoda prokuratora. W sytuacji gdy osoba na której prokurator wytoczył powództwo nie wstąpi do sprawy, prokurator działa jako strona powodowa z tym zastrzeżeniem, że nie może samodzielnie rozporządzać przedmiotem sporu. Wpowództwie tylko dla ochrony praworządności wytaczane jest przeciwko wszystkim osobą będącym stronami stosunku prawnego, którego powództwo dotyczy.

Osobną kwestią jest udział prokuratora w postępowaniu nieprocesowym, gdzie wszczynając postępowanie, które de facto jest wnioskiem o wydanie określonej treści postanowienia, nie wskazuje nigdy podmiotu na rzecz którego działa, co skutkuje uniemożliwieniem wstąpienia do postępowania jakiemukolwiek podmiotowi obok prokuratora. Istnieje jednak obowiązek wymienienia we wniosku zainteresowanych w sprawie.

Ad. 2. Wstąpienie do toczącego się postępowania

Udział prokuratora w toczącym się już postępowaniu może mieć charakter obligatoryjny lub fakultatywny. Prokurator może wstąpić do postępowania z tych samych względów, z jakich może wszcząć postępowanie. Inicjatywę w tej kwestii ma również sąd, który może zawiadomić prokuratora, gdy uzna jego udział za konieczny. Prawo pozwala prokuratorowi wstąpić do postępowania w każdym jego stadium, w szczególności przez wniesienie środka zaskarżenia, dopóki termin do takiego wniesienia jest możliwy dla któregokolwiek z uczestników. W sytuacji wstąpienia prokuratora staje się on autonomicznym uczestnikiem tego postępowania.

Obligatoryjny udział prokuratora przewidziany jest dla spraw o ubezwłasnowolnienie. Wówczas prokurator jest uczestnikiem postępowania z mocy samego prawa. Ciąży na nim obowiązek faktycznego uczestnictwa w sprawie, musi być obecny na posiedzeniu, które w sytuacji jego nieobecności odbyć się nie może.

Istotną kwestią dotyczącą udziału prokuratora w postępowaniu cywilnym są koszty z tym udziałem związane. Prokurator nie ma obowiązku uiszczania kosztów sądowych (art. 96 ust. 1 pkt 6 u.k.s.c.). Udział prokuratora w sprawie nie uzasadnia zasądzenia zwrotu kosztów na rzecz Skarbu Państwa ani od Skarbu Państwa. W przypadku wytoczenia powództwa przez prokuratora jest on traktowany tak każdy inny podmiot, a zatem może zostać obciążony obowiązkiem zwrotu kosztów procesu.

Prokurator jest bardzo istotnym uczestnikiem postępowania cywilnego przede wszystkim dlatego, że to właśnie on stał się strażnikiem, nie tylko indywidualnych osób, ale i praworządności i interesu publicznego.

Polecane

Najnowsze