Zgodnie z brzmieniem art. 3051 k.c. nieruchomość można obciążyć na rzecz przedsiębiorcy, który zamierza wybudować lub którego własność stanowią urządzenia, o których mowa w art. 49 § 1 k.c., prawem polegającym na tym, że przedsiębiorca może korzystać w oznaczonym zakresie z nieruchomości obciążonej, zgodnie z przeznaczeniem tych urządzeń (służebność przesyłu). Tak sformułowana ustawowa definicja omawianej instytucji, potwierdza tylko spostrzeżenie zawarte na wstępie, iż służebność przesyłu musi zostać uznana za trzeci, odmienny od służebności gruntowej czy osobistej tego typu rodzaj ograniczonych praw rzeczowych. Za taka klasyfikacją przemawia także zastosowana przez ustawodawcę technika legislacyjna, wprowadzająca służebność przesyłu do Kodeksu cywilnego poprzez utworzenie odrębnej jednostki redakcyjnej w Dziale III (Służebności), Księgi drugiej (Własność i inne prawa rzeczowe) Kodeksu cywilnego.
Przedsiębiorcy przesyłowi
Biorąc pod uwagę brzmienie art. 3051 k.c. należy stwierdzić, że służebność przesyłu ustanawia się na rzecz przedsiębiorców, którzy zamierzają wybudować na cudzym gruncie urządzenia, o których mowa w art. 49 § 1 k.c., lub na rzecz przedsiębiorców, których własność takowe urządzenia znajdujące się na czyimś gruncie stanowią. Chodzi tu o przedsiębiorców w rozumieniu art. 431 k.c., czyli o osoby fizyczne, osoby prawne i ustawowe osoby prawne z art. 331 k.c., prowadzące we własnym imieniu działalność gospodarczą lub zawodową.
Urządzenia przesyłowe
Cechą charakterystyczną omawianej służebność jest nie tylko podmiot na rzecz którego się ją ustanawia, lecz także jej przedmiot. Ustawodawca mocą odwołania z art. 3051 k.c. za takowy uznaje urządzenia służące do doprowadzania lub odprowadzania płynów, pary, gazu, energii elektrycznej oraz inne urządzenia podobne. Powyższy katalog, choć rzecz jasna niewyczerpujący, w pełni zasługuje na potoczne miano katalogu urządzeń przesyłowych.
Podmiot obciążony służebnością przesyłu
Choć omawiana instytucja prawnie wydaje się obciążać samą nieruchomość, na której znajdują się urządzenia przesyłowe, to faktycznie już obciąża właściciela tej nieruchomości, który w granicach ustanowionej służebności przesyłu jest ograniczony w swoich prawach wynikających pośrednio lub bezpośrednio z art. 140 k.c. Jednym z tych ograniczeń jest wyłączenie możliwości podniesienia przeciwko przedsiębiorcy przesyłowemu roszczenia negatoryjnego z art. 222 § 2 k.c. w zakresie przedmiotowego ograniczonego prawa rzeczowego.
Treść służebności przesyłu w ogólności
Ustawodawca treśc służebności przesyłu określił poprzez stwierdzenie, iż przedsiębiorca przesyłowy może korzystać w oznaczonym zakresie z nieruchomości obciążonej, zgodnie z przeznaczeniem urządzeń przesyłowych (art. 3051 in fine k.c.). Uszczegóławiając tę regulację należy stwierdzić, że przedsiębiorca w zakresie służebności przesyłu może zająć nieruchomość obciążoną w zakresie przeprowadzenia robót związanych z budową (o ile urządzenia przesyłowe jeszcze nie powstały) , eksploatacją oraz ewentualnym usunięciem urządzeń przesyłowych (art. 3053 § 3 k.c.). Słusznie w tym miejscu zauważa E. Gniewek, iż treść służebność przesyłu będzie każdorazowo różna i zależna od umowy lub orzeczenia tę służebność ustanawiającego (E. Gniewek [w:] E. Gniewek [red.], Kodeks cywilny. Komentarz, Wydawnictwo C.H. Beck, warszawa 2011.).
Bibliografia:
1. Gniewek E. [red.], Kodeks cywilny. Komentarz., Wydawnictwo C.H. Beck, Warszawa 2011.
2. Gniewek E., Prawo rzeczowe, Wydawnictwo C.H. Beck, Warszawa 2010.
3. Rakoczy B., Służebność przesyłu w praktyce, Wydawnictwo LexisNexis, Warszawa 2009
